Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Page 11

nefndin tekið við kærum frá einstaklingum á hendur aðildarríkjum um mann-
réttindabrot. Hinn 22. ágúst 1979 afhenti ísland fullgildingarskjöl að framan-
greindum tveimur samningum samkvæmt heimild Alþingis í þingsályktun 8. maí
1979, sbr. auglýsingu nr. 10, 28. apríl 1979.3
Þá hefur ísland gerst aðili að fjölmörgum mannréttindasamningum öðrum á
sviði Sameinuðu þjóðanna, Evrópuráðsins og Alþjóða vinnumálastofnunarinn-
ar, en ekki gefst þess kostur að gera nánari grein fyrir þeim samningum hér.
Hér á eftir beinist athyglin einungis að Mannréttindasáttmála Evrópu frá 1950
(MSE) og Alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi frá 1966
(ASBS) ogstöðu þeirra þjóðréttarsamninga í íslenskum landsrétti. Margt af því,
sem vikið verður að, getur einnig átt við um aðra mannréttindasáttmála, sem
Island er aðili að, en þó í mismunandi ríkum mæli.
3. MANNRÉTTINDASÁTTMÁLI EVRÓPU
Um Mannréttindasáttmála Evrópu og stofnanir hans hefur verið allnokkuð
ritað á íslensku.4 Hér verður ekki fjallað um efnisákvæði sáttmálans, þ.e. um hin
eiginlegu mannréttindaákvæði hans, heldur einungis um þau úrræði sáttmálans,
sem ætlað er að treysta framkvæmd mannréttinda í aðildarlöndunum. í því skyni
hafa verið sett á stofn Mannréttindanefnd Evrópu og Mannréttindadómstóll
Evrópu.
Aðildarríkin geta vísað til mannréttindanefndarinnar brotum á ákvæðum
samningsins, sem annar samningsaðila telst hafa framið. Þá getur nefndin tekið
við erindum frá einstaklingum, einkasamtökum eða hópi einstaklinga, sem
halda því fram, að samningsaðili hafi brotið á þeim réttindi, sem verndar njóta
samkvæmt samningnum, enda hafi viðkomandi ríki lýst því yfir, að það
viðurkenni að nefndin sé hæf til að taka við slíkum erindum. Skilyrði málsmeð-
ferðar fyrir nefndinni er, að leitað hafi verið til hlítar leiðréttingar í heimaland-
inu. Uppfylli kæra skilyrði málsmeðferðar skal nefndin sannreyna málsatvik og
leita sátta með aðilum. Takist ekki sátt í málinu skal nefndin semja skýrslu um
málið og láta í Ijós álit á því hvort um sé að ræða brot á skyldum samningsaðila
3Stjórnartíðindi C-1979, 9.
4Einar Arnalds: Um mannréttindadómstól Evrópu, 112. Friðjón Skarphéðinsson: Mannrétt-
indasáttmáli Evrópu, 76. Gaukur Jörundsson: Vernd eignarréttar samkvæmt Mannréttinda-
sáttmála Evrópu, 211. Sami: Um rétt manna samkvæmt 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu
til að leggja mál fyrir óháðan og hlutlausan dómstól, 165. Magnús Thoroddsen: Úrskurðir
Mannréttindanefndar Evrópu í kærumálum gegn íslandi, 231. Sigurgeir Sigurjónsson:
Mannréttindasáttmáli Evrópu og stofnanir skv. honum, 222. Sami: Alþjóðasamstarf á sviði
mannréttinda og árangur þess, 79. Theodór B. Líndal: Frá Mannréttindanefnd Evrópu, 76.
Þór Vilhjálmsson: Lögin og mannréttindin, 99.
5