Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Side 21

beitt af norskum dómstólum.29 Höfundur tekur undir sjónarmið Terje Wold um
þýðingu greinar 13 í MSE og greinar 2.2a-c í ASBS, þar sem kveðið er á um rétt
þess sem verður fyrir skerðingu á mannréttindum til að leita réttar síns á
raunhæfan hátt fyrir dómstólum landsins. Hann telur að í þessum ákvæðum sé
gert ráð fyrir því að yfirvöld landsins skuli taka efnisafstöðu til einstakra tilvika á
grundvelli sáttmálanna. Þá telur höfundur að reglan í 26. gr. MSE og 2. gr. í
valfrjálsu bókuninni við ASBS um skyldu til að leita til hlítar allra tiltækra leiða
til úrbóta innanlands, geri ráð fyrir að dómstólar landsins geti beitt efnisákvæð-
um mannréttindasáttmálana beint um brot gegn ákvæðum þeirra, hvort sem er
af hálfu lægra settra dómstóla eða annarra yfirvalda.3"
Að lokum skal hér vitnað til skoðunar Trond Dolva, en höfundur gerir grein
fyrir því, að norskir dómstólar leggi eyrun við sjónarmiðum sem sótt eru til hins
almenna þjóðaréttar og þjóðréttarsamninga.31 Slík sjónarmið heyrist æ oftar í
málflutningi fyrir norskum dómstólum. Óumdeilt sé að slík sjónarmið hafi
þýðingu fyrir úrslit mála. Ut frá þessu sjónarmiði sé hægt að komast að þeirri
niðurstöðu að alþjóðlegir mannréttindasáttmálar séu meðal réttarheimilda sem
dómstólar bæði geti og skuli taka tillit til.
Höfundur víkur síðan að þeim aðstæðum, þegar ákvæði mannréttindasátt-
mála og ákvæði landsréttar eru ósamrýmanleg. Hann vísar fyrst til þeirrar
viðteknu kenningar, að norskur réttur teljist vera í samræmi við þjóðaréttinn.
Hann vitnar og til þess að í Noregi hafi þjóðarétturinn verið gerður að landsrétti
að hluta til, svo sem eins og með 4. gr. laganna um refsiréttarfar, þar sem segi að
reglur laganna gildi með þeim takmörkunum sem viðurkenndar séu í þjóðarétti
eða leiði af samningi við erlent ríki. Höfundur ályktar síðan að með hliðsjón af
þessum bakgrunni megi halda því fram að í flestum tilvikum þar sem reyni á
hugsanlegt ósamræmi milli alþjóðlegra manréttindasáttmála og landsréttar
muni:
presumsjonsregelen og andre retsanvendelsesprinsiper trolig bidra til á finne en
lösning, hvor man undgár á konstatere slik motstrid.
Enda þótt hér hafi nokkuð verið vitnað til höfunda sem hneigjast til að auka
hlut mannréttindasáttmála í landsrétti, þá ber að geta þess skýrlega, að aðrir
höfundar hafa þar verulega fyrirvara á. Eftir því sem mannréttindasáttmálarnir
hafa verið lengur í gildi hafa þó fleiri fræðimenn hneigst að því að dómstólum sé
heimilt að beita ákvæðum MSE milliliðalaust.
^Jörgen Aall: Menneskerettighetskonvensjonene som rettskildefaktor i intern norsk ret, 638-
639
',,Sama rit, 627-628.
31Trond Dolva: Internasjonale menneskerettighetskonvensjoner ogintern norsk ret, 130-131.
15