Tímarit lögfræðinga - 01.11.1996, Blaðsíða 62

að lögmanni væri heimilt að gera dómsátt, þar sem allar kröfur stefnanda eru
teknar til greina.51 Hafa verður í huga, að í H 1984 148 var ekki tekin afstaða
til þess, heldur var þar aðeins leyst úr því, hvort lögmanni væri heimilt að gera
sátt, sem fól í sér eftirgjöf á hagsmunum skjólstæðings hans.52 Sama var uppi á
teningnum í H 1990 840. Tilvitnuð ummæli um heimild til sáttargerðar standa
því óhögguð. I slíkri sátt felst engin eftirgjöf af kröfum stefnanda, nema að því
er varðar kröfuna um tafarlausa greiðslu. Hafa verður í huga, að sáttin er
aðfararhæf, sbr. 3. tl. 1. mgr. 1. gr. laga nr. 90/1989 um aðför. Að því leyti, sem
sáttin gerir skuldara kröfunnar mögulegt að efna skyldu sína án þess að til
fullnustugerða komi, hlýtur hún að vera eftirsóknarverð fyrir báða aðila
málsins. Þá má nefna, að bagaleg óvissa getur skapast við þá framkvæmd, sem
nú rrkir, því að aðili máls, sem gert hefur sátt við lögmann gagnaðila, getur
hvenær sem er búist við því, að sáttin verði dæmd ógild vegna umboðsskorts.53
Einnig má telja veigamikil þau rök, sem fyrr voru nefnd, að heimildir af þessum
toga til handa málflutningsumboðsmanni séu til þess fallnar að flýta meðferð
einkamála, en í sumum tilfellum gæti þurft að fresta þinghaldi í máli, til þess að
lögmaður geti aflað umboðs skjólstæðings síns til sáttargerðarinnar. Einnig má
hafa í huga, þótt gengið sé út frá að málflytjandi hafi ekki umboð til að lýsa því
berum orðum yfir, að hann gefi eftir hluta dómkröfu eða hana í heild, að það
getur leitt til sömu niðurstöðu, ef hann til dæmis rökstyður ekki kröfur
skjólstæðings síns gegn þeim mótmælum, sem fram kunna að koma.54 Þannig
hefur hann umboð aðilans til þess að fara með forræði á sakarefninu fyrir hans
hönd. Samkvæmt framansögðu má telja eðlilega reglu, að málflutnings-
umboðsmanni stefnanda sé heimilt að gera dómsátt, án sérstakrar heimildar
umbjóðanda síns, svo framarlega sem allar kröfur stefnandans séu teknar til
greina, en eftir atvikum væri stefnda veittur greiðslufrestur í stuttan tíma.
3.2.5 Eftirgjöf á kröfu, viðurkenning á kröfum gagnaðila, greiðslufrestur
Málflytjandi er eingöngu umboðsmaður þeirra hagsmuna skjólstæðings, sem
ágreiningur fyrir dómi snýr að. Sú staðreynd, að skjólstæðingur málflytjanda er
eigandi þeirra réttinda, sem um er fjallað, markar að nokkru umfang heimilda
hans. Þannig er talið, að málflutningsumboðsmanni sé óheimilt lýsa því yfir
berum orðum, að hann gefi eftir af kröfum umbjóðanda síns.55 Um það má
nefna H 1944 64, sem að vísu varðar ráðstöfun umboðsmanns utan réttar.
51 Þór Vilhjálmsson: Réttarfar II., bls. 45.
52 Markús Sigurbjörnsson, Einkamálaréttarfar, bls. 126, dregur ekki víðtækari ályktanir af
H 1984 148.
53 Stefán Már Stefánsson: Réttarsáttir, bls. 42.
54 Markús Sigurbjömsson: Einkamáiaréttarfar, bls. 126.
55 Einar Arnórsson og Theodór B. Líndal: Réttarfar I. hefti, bls. 111, Þór Vilhjálmsson:
Réttarfar II., bls. 45 og Markús Sigurbjörnsson: Einkamálaréttarfar, bls. 126.
212