Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Page 104

104
Nú með því að það hefir veizt ærið örðugt að skýra upp-
runa lífsins á jörðu hér, þar sem allt, sem lífs er, virðist
koma úr eggi eða fræi, hafa menn leitað til annara hnatta
um þelta og getið þess til, að lifsfrjóin væru orðin fyrst til
þar með einhverjum hælti, en hefðu svo borizt hnatta í milli
og meðal annars flutzt hingað til jarðar. En hér sást mönnum
yfir tvennt, annað það, að með þessu er lífsgátan alls ekki leyst,
heldur aðeins skotið á frest; og svo hitt, að lifsfrjóin á þess-
ari löngu leið, sem er hnatta i milli, helðu hlotið að mæta
slíkum örðugleikum, sem þau tæplega hefðu fengið afborið.
Eins og menn vita eru likamslífi voru settar tiltölulega
þröngar skorður. Lífsverurnar þola yfirleitt ekki meira en
þetta frá 403 kulda upp í 40° hita. Harðgerðustu biðgrór og
bakteriur þola raunar suðuhita i 5 — 10 minútur eða jafnvel
lengur, og fræ þola oft mikinn óg langvinnan kulda og þurk.
En venjulegast þurfa lifsverurnar ákveðinn hita, raka, and-
rúmslott og næringarefni til þess að geta lifað og þrifizt. Og
þar sem slik lífsskilyrði eru ekki fyrir hendi, má ekki gera
ráð fyrir likamlegu lifi.
Pó mun nú bezt, áður en menn prófa þann möguleika,
hvort lífsfrjó geti borizt hnalta í milli, að gera sér nánari
grein fyiir lífseigju lægstu tegunda. Hún er því sem næst
ótrúleg. Einhverju sinni flaug sú fregn fyrir, að fræ, sem
fundizt hefðu i gröfum egypzkra fornkonunga, og þá senni-
lega ált að liggja þar um 4000 ára, hefðu farið að spíra,
jafnskjótt og þau komust í raka mold. En slíkt ælti ekki að
leggja of mikinn trúnað á, því að fræ geta borizt viða að,
bæði i klæðum og öðru, og ekki að vita, hve lengi þau hafa
legið fyrir á sama stað. Aftur á móti fékk Becquerel [sbr.
II, 10] fræ til að spíra, sem Iegið höfðu í þurkuðu jurlasafni
í 87 ár. Og sjálfur gerði hann mjög margbreytilegar og ýtar-
legar tilraunir með fræ af hveiti, mustarði o. 11., er sýna
alveg ótrúlega lifseigju. Hann stakk t. d. göt á hin loflþéltu
fræhylkí, þurkaði þau síðan i lofttæmdu rúmi í 0 mánuði
við 40° hita; lakkaði þau svo inni í þvi nær alveg loft-
tæmdum hylkjum í heilt ár, lét þau siðan þola kulda fljót-
andi lofts (-r- 190° C) i 3 vikur og fljótandi vatnsefnis
(-5- 250° C) í 3 daga, lagði þau siðan á raka baðmull, og
tóku þau þá þegar, þrátt fyrir allar þessar þrautir, að spíra.1 *)
1) J. Arthur l'homson: The System of Animal Nature, Lond. 1920,
Vol I, bls. 89.