Hugur - 01.01.1991, Blaðsíða 73

HUGUR
Árni Finnsson
71
inniheldur skilgreiningu á sannleika-í-L."13 Síðan segir hann:
Kenningin afhjúpar ekkert nýtt um skilyrði þau sem afhjúpa þarf ef
einstök setning á að vera sönn; hún gerir þau skilyrði engu Ijósari en
setningin gerir sjálf. Virkni kenningarinnar liggur í því að tengja kunn
sannkjör sérhverrar setningar við þá hluta (,,orð“) setningarinnar sem
birtast í öðrum setningum, og eigna má sambærilegt hlutverk í öðrum
setningum.14
Þessi hugmynd er sem slík alls ekki svo flókin. Það er næsta
auðvelt að gera sér í hugarlund hvernig tengja má sannkjör setningar
og merkingu, eða kenningu um sannleika og kenningu um merkingu.
Ef við til að mynda lítum enn og aftur til þýðinga, og nú í ljósi
sannkjara, þá blasir við að ef merkingin er á einhvern máta bundin
sannkjörum, og unnt er að tiltaka sannkjör setninga á einu tungu-
máli, ætti að vera unnt án verulegra vandræða að tiltaka fyrir hverja
setningu tungumálsins setningu á öðru máli sem hefði sömu sann-
kjör. Það má vera að sú þýðing sem þannig fengist væri kannski
ekki sú eina rétta, en hún væri hins vegar eins rétt og nokkur þýðing
gæti orðið. Af þvf leiðir hins vegar ekki að við værum þar með aftur
komin með þýðingabrigði inn í myndina, heldur gæti þar verið um
að ræða nokkuð sem okkur er öllum kunnugt, sem sé að oftar en
ekki er unnt að þýða setningar á ólíka vegu án þess að við sjáum að
innihald þeirra skolist á nokkum hátt til.
Á hinn bóginn er ekki eins ljóst hvernig ætla má að í kenningu
um sannleika sé unnt að tiltaka sannkjör setninga þannig að kenn-
ingin skýri hvernig þessi sannkjör hvíla á byggingu setninganna.15
13 Sama rit, s. 23.
14 Sama rit, s. 25.
15 Davidson byggir í þessum efnum á grunni scm hann sækir til Alfreds Tarskis og
kcnninga hans um sannleikann. Verkið sem vinna þarf er að tiltaka fyrir hverja
setningu p í tungumáli, samsvarandi setningu á forminu: ‘setningin p er sönn þá
og því aðeins að r,’ þar sem j kveður á um sannkjör setningarinnar. Þetta er
bcrsýnilcga óvinnandi verk, þar sem fjöldi setninga í tungumáli, jafnvel þó aðcins
séu tcknar staðhæfingar sem hafa sanngildi, cr ólakmarkaður. Því þarf að þrengja
hringinn l'rekar og reyna að l'inna í málinu grunneiningar, orð cða setningar, sem
ætla má að séu takmarkaðar að fjölda, og setja síðan sarnan kerfi sem gerir grein
fyrir því hvcmig má raða þeim grunneiningum saman þannig að útkoman verði
sönn setning. — Grcinargcrð fyrir kenningu Tarskis má finna víða, t.a.m. í
ritgerð hans „The Semantic Conception of Truth“ (Philosophy and
Phenomenological Research, 4 (1944), s. 341-75); rilgerðin er endurprentuð m.a. í
Semantics and the Philosophy of Languagc, ritstj. Leonard Linski). Útleggingar
Davidsons má cinnig finna í ýmsum ritgerðum hans, t.a.m. „In Defense of