Hugur - 01.01.1991, Side 76

74
Kenningar um merkingu
HUGUR
lítur hins vegar ekki á það sem nokkra lausn á þeim vanda að gera
hana afstæða gagnvart vali á verufræði, eða skýra hana á annan veg
með verufræðilegu afstæði. Því segir hann:
Þegar hann [Quine] segir að við getum á merkingarbæran og ákvarðandi
máta talað um kanínur og kanínuhluta, en þó einungis afstætt gagnvart
tilvísunarramma, þá segir slíkt í raun engu meira en að þegar við tölum
á þennan hátt þá hljótum við að vera að tala tungumál sem við
kunnum. Það er hins vegar fullljóst að það eitt býður hvorki heim né
leggur grunninn að því að við getum tiltekið nákvæmlega gagnvart
hverju tal okkar er afstætt. Við getum eins og Quine segir, gert grein
fyrir þessu afstæði ef við hörfum yfir í annað tungumál, en ef slíkt er
nauðsynlegt einu sinni þá verður það alltaf svo, sem leiðir til vítarunu.
Sé svo þá er verufræði ekki einasta „endanlega órannsakanleg", heldur
verður allt tal um tilvísun, hversu afstæð sem hún kann að vera,
viðlíka merkingarsnautt og „Sókrates er hærri en“.17
En eigum við þá engra kosta völ til að gera grein fyrir tilvísun í
tungumáli? Ef svo er hvernig má þá ætla að okkur takist að móta
kenningu um merkingu? Ef við þannig vísum því frá að það dugi
okkur að festa tilvísun með hreinum tilgátum (um orðalista) eða með
því að hengja hana utaná hugmyndaheim manna eða verufræði,
getum við þá leitað eitthvað annað? Sú lausn sem Davidson hefur hér
fram að færa, hefur þegar verið nefnd. Hún er fólgin í því að gera
ekki ráð fyrir að orð hafi merkingu (eða tilvísun) nema í þeim veru-
fræðilega hlutlausa skilningi að þau auki á skipulegan hátt við merk-
ingu setninga sem þau birtast í. Þannig verða hvort heldur er sann-
gildi setninga eða tilvísun einstakra setningarhluta afstæð gagnvart
tungumálinu í heild.18 Þannig telur Davidson að greinargerð fyrir
tilvísun sé ekki nauðsynlegur þáttur í kenningu um sannleika-í-
tungumáli; hann telur unnt að móta merkingarfræðilega skilgreiningu
á sannleika í tungumáli, sem sýni hvernig merking setninga velti á
merkingu orða, án þess að í þeirri skilgreiningu sé að finna greinar-
gerð fyrir tilvísun. Því er það að við leitum ekki í reynslunni stað-
festingar á því að tilvísun orðs sé ein fremur en önnur, heldur reynum
við að koma reynslunni í heild sinni heim og saman við merkingar-
kenningu (sannleikskenningu) fyrir tungumálið. Þannig getum við ef
við viljum tala urn eitthvert afstæði í þessurri efnum, sagt að merk-
17 Sama rit, s. 233-4.
18 Sama rit, s. 240.