Hugur - 01.01.1991, Page 78

76
Kenningar um rnerkingu
HUGUR
að merkingu eða inntaki orða eða setningahluta, og greina síðan
hvernig merking setninga yrði til úr þessum smærri merkingar-
einingum. Þetta skref, sem segja má að sé á milli umtaksmerkingar
setninga og inntaks orða og setningahluta, reyndist hins vegar ekki
hægt að staðfesta með neinum áreiðanlegum hætti.
Ef við síðan lítum til þess sem Davidson segir, þá virðist jafnvel
sem eitthvað svipað sé uppi á teningnum þar. Davidson reynir að
gera grein fyrir því hvernig móta má merkingarkenningu sem við
getum staðfest að einhverju marki, án þess að við þekkjum
nákvæmlega ætlanir manna með orðum sínum, eða hvað þeim býr í
hug. Þetta gerir hann með því að reyna að sýna fram á hvemig orðin
öðlast merkingu sína af málinu sjálfu, málinu í heild sinni og notkun
þess. Með því móti kemst hann hjá því að tala um tilvísun eða
inntak einstakra orða, en við getum tæpast gert ráð fyrir öðru en að
málið, í heild sinni, vísi á einhvern veg til heimsins. Og sannkjör
setninga hljóta einnig að vera að einhverju leyti undir heiminum
komin. Þannig er ósennilegt að okkur takist að gera grein fyrir
sannkjörum allra setninga sem innihalda orðið „snjór“ án þess að
nefna snjó til sögunnar. Tilvísunin sem hér er á ferðinni hefur vissu-
lega tekið á sig nýjan búning, en að hún sé fallin fyrir borð er ekki
eins ljóst. Ýmis önnur atriði valda því síðan að kenningu Davidsons
virðist svipa til myndakenningarinnar. Hún þarfnast einhvers konar
kerfis sem kveður á um hvernig raða má setningunum saman, eða
hvernig ráða má í byggingu þeirra, og ef slíkt kerfi á að finnast
getum við ekki leitað annað en til tungumálsins sjálfs og beitingar
þess. Við verðum að reisa þetta kerfi á þeim venjum sem við þykj-
umst sjá að verki í tungumálinu.
Á endanum kann svo að fara að við getum sagt um mynda-
kenninguna að til að við gætum gert endanlega grein fyrir hlutverki
einstakra hluta myndanna, það er orðanna, yrðum við að þekkja
tungumálið í heild sinni eða gera grein fyrir merkingu tungumálsins
alls. Þegar þar er komið er stutt yfir í það að segja að orðin öðlist
merkingu sína, ekki af því að þau vísi einmitt til þessa eða hins,
heldur af því að þetta sé einmitt það hlutverk sem þeim var ætlað að
gegna í heild tungumálsins. Þar með værum við komin með
kenningu sem í flestum atriðum væri samhljóða myndakenningunni
— nema hvað hún gerði ekki grein fyrir tilvísun að neinu marki.
Hér er ég ekki að reyna að halda fram að kenningar þeirra Quines