Hugur - 01.01.1992, Blaðsíða 11

Hugur - 01.01.1992, Blaðsíða 11
HUGUR Sendibréf um frelsi 9 tillögur og segja á þeim kost og löst. Siðferðilegu hugtökin eru hér nákvæmlega á sama báti. Við nálgumst þannig rétta skilgreiningu á frelsi með því að útiloka aðrar sem eru of rúmar eða þröngar. Kjama- spurningin er alltaf þessi: Hvernig er eðlilegast að skilgreina viðkomandi hugtak fyrir þann sem beita vill máli sínu á skynsamlegan og skipulegan hátt?5 III. Skilgreining frelsishugtaksins Frelsishugtakið er svokallað venslahugtak, það varðar tengsl milli aðila og athafna en ekki eiginleika hluta. í raun lýsir frelsishugtakið þrísœtum venslum — það eru þrjár breytur sem koma við sögu: A er frjáls eða ekki frjáls gagnvart B til að gera x. Þama em því tveir aðilar sem koma við sögu og a.m.k. ein athöfn. T.d.: Ágústi Hirti Ingþórssyni er frjálst eða ekki frjálst að tvinna blótsyrði í útvarpsþætti — gagnvart væntanlegum eftirlitsaðila, sem hér væri þá útvarpsráð. Myndi ráðið skerast í leikinn ef þú tækir að tvinna blótsyrði? — það er spurningin. Breyturnar eru því Ágúst Hjörtur annars vegar og útvarpsráð hins vegar (sem eru aðilar málsins) og síðan athöfnin að blóta í útvarpi. I viðbót verðum við að gera skýran greinarmun áfrelsi og getu. Segjum að útvarpsráði standi á sama um hvort þú blótar eða blótar ekki. Þá er þér frjálst að blóta, hvað ráðinu viðkemur. Hins vegar gætirðu auðvitað verið með kvef og svo hás að þú kæmir ekki upp nokkru orði, ekki einu sinni hraustlegu blótsyrði. Þú gœtir þá ekki blótað í þættinum en þér væri auðvitað áfram frjálst að gera það. Frelsi og geta eru sitt hvað. Við sjáum strax á þessari greiningu hvað er að svokallaðri „jákvæðri" skilgreiningu frelsishugtaksins en hún gengur út á það í sinni algengustu mynd nú á dögum að maður sé ekki frjáls að ákvörðun nema hún sé tekin af yfirveguðu ráði og í raun komið í verk. Manni er samkvæmt þessu ekki raunverulega frjálst að taka þátt í kosningum nema hann taki um það þrauthugsaða ákvörðun hvaða flokk hann ætli að kjósa og hrindi henni svo í framkvæmd. Þarna er bersýnilega verið að blanda frelsishugtakinu saman við önnur og óskyld gæði. Vitanlega er það af hinu góða að fólk rækti sjálfræði sitt, taki skynsamlegar ákvarðanir og standi við þær, en inaður er ekkert 5 Frábæra greinargerð fyrir tilurð og eðli siðferðishugtaka er að finna í bók Kovesis, J., Moral Notions (London: Routledge and Kegan Paul, 1971).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.