Dvöl - 01.01.1944, Síða 24

18
D VÖL
ekkert til þess. Fyrst ég er bóndi,
vil ég gjarnan læra allt, hvað bú-
skap viðkemur, og mun ég þess
lengi not hafa.“
Önundur: „Ég vil koma líka. Mér
finnst, að ég sjái nú þegar ofan á,
að ég hafi gert mér ranga ímyndun
um kaupstaðalífið og annað fleira,
og vildi ég gjarnan leiðréttast. Líka
vildi ég, að þú segðir mér meiningu
þína um fiskiveiðar, af því ég bý
við sjávarsíðu.“
Þjóðólfur: „Ég held ég verði að
koma líka, því þó ferðin kosti mig
nokkuð, þá held ég græði meira á
því, sem ég læri af þér, en sem því
svarar.“
Aðkomumaður: „Ég má ekki dylja
ykkur þess, að ég get ekki flutt
söguna ókeypis. Þið verðið að gefa
mér nokkuð í sögulaun árlega, hver
fyrir sig.“
Þjóðólfur: „Sögulaun! Ekki get
ég fengið af mér að gefa peninga
út fyrir eina sögu.“
AÖkomumaður: „En ef þú læröir
svo mikið árlega, að það yrði þér
til meiri nota en sögulaununum
svaraði?“
Þjóðólfur: „Jú, ef ég hef ábata,
þá vil ég koma og borga sögu-
launin.“
Sighvatur: „Ég vil gjarnan gefa
þér sögulaun af fátækt minni. Þú
heimtar naumast meira en 5 mörk
árlega, og verð ég eins dauður og
lifandi fyrir þau, því ef ég jafna
þessum 5 mörkum á allar vikurnar
í árinu, þá þarf ég að draga hér
um bil 1% skildings til muna á
viku.“
Önundur: „Ég vil gefa minn skerf
til. Ég gef margan skildinginn,
hvort sem er, út fyrir óþarfa, svo
sem brennivín og kaffi, og get ég
þá varið þeim betur en þetta.“
Þjóðólfur: „A-ha, nú fann ég upp
gott ráð, Sighvatur. Þú getur sagt
mér söguna á eftir, svo þarf ég ekki
að borga, en get haft eins mikið
gagn af henni fyrir það.“
Sighvatur: „Það gæti ég að sönnu,
Þjóðólfur minn, ef ég vildi, en þar
eð þú ert slíkur efnamaður, sæmir
þér ekki að skorast undan svo litlu
tillagi. Það er líklegt, að manninn
kosti það mikið ómak að tína allar
þessar sögur saman, og ef hann
þar að auki, vissra orsaka vegna,
þarf að borga sjálfur nærri því
eins mikið og við gefum honum í
sögulaun, þá er ekki von, að hann
geti flutt sögurnar ókeypis.
Þegar eitthvað nytsamlegt á að
framkvæmast, þá eiga þeir vitru
og þeir efnugu að leggja saman
til að koma því á. Þeir vitru eiga
að leggja á ráðin og stýra fyrirtæk-
inu, en þeir efnugu að leggja pen-
inga til. Þetta kvað hvergi tíðkast
eins og í Englandi. Þegar einhver
vitur maður finnur þar upp á eitt-
hvað nýtt, gefur sig fjöldi efna-
manna fram, sem gera félagsskap
við þann, sem upp fann. Það, sem
til var ætlazt, framkvæmist, og allir
hafa ábata á fyrirtækinu, þegar
búið er. Þessi vinahót og félags-
skapur á milli lærðra og ólærðra