Fróðskaparrit - 01.01.2009, Page 10

8
DICUIL UM FØROYAR
ella perfektum: 'vit hava funnið', og er her
helst perfektum (sum Tierney eisini heldur).
Nú fer Dicuil til eitt annað øki; tí steðgar
úrdrátturin her, men fleiri viðmerkingar
fylgja:
Hvat merkir aliae í "lllae insulae sunt
aliae paruulae, fere cunctae simul angustis
distantes fretis", í VI 1.15, og hvat merkir
setningurin sum heild? Eftir útgávuni hjá
Bieler (1967) stendur soleiðis í øllum hand-
ritunum (burtursæð frá angustus fyri angus-
tis í einum handriti). Tað er ymiskt sum
granskarar hava svarað:
1. 'flestar': 'Ces iles sont petites pour la
plupart' (Letronne, 1814:132). Henda franska
týðing má vera upphav til eina norska: 'Disse
øyene erfor det meste smá' (Brøgger, 1937:21)
og eina danska: 'Disse øer er/or det meste smá'
(Steining, 1958: 174; Dahl, 1968: 189); hesar
báðar kunnu hava verið prentaðar aðrastaðni
eisini, sum eg ikki havi funnið; eg giti at tann
danska er gjørd eftir tí norsku, sum so er gjørd
eftir tí fronsku. Ein føroysk týðing Ijóðar so:
'Hesar oyggjarnar eru flestar smáar' (Matras,
1959: 53; seinni brúkt av øðrum, við smærri
broytingum); her manflestar vera tikið úr ein-
ari av hinum nevndu týðingunum. Men aliae
kann ikki merkja 'pour la plupart, for det
meste, flestar'.
2. 'aðrar', t. e. aðrar enn oyggjarnar í
VII.14: 'Derforuden er der en anden Øgrup-
pe, bestaaende af smaa, ved trange Sund
adskilte Øer' (Munch, 1852a: 418). Sama ár
skrivar Munch at Letronne "har overseet, at
Udtrykket: „111æ insulæ sunt aliæ parvæ”
nodvendigviis maa oversættes: „der er ogsá
en anden Gruppe af smaa ðer" o.s.v., og at
der altsaa er Tale om tvende ðgrupper, af
hvilke den sidste umiskjendelig er Færóerne,
men den forste ligesaa utvivlsomt er Het-
land" (Munch, 1852b: 56). Munch heldur so
statt at tað er um Hetland Dicuil sigur,
hvussu langt er út til oyggjarnar frá teim
bretsku norðuroyggjunum, men at tað er um
Føroyar, han sigur, hvussu stutt er ímillum
oyggjarnar í flokkinum, og skrivar um ein-
búgvar og víkingar, seyð og fugl.
Á sama hátt hevur ein seinni týðari skilt
setningin: 'There is another set of small
islands' (Tierney, 1967:77). Men Tierney, sum
ikki nevnir Munch, sigur ikki at týðingin ber
í sær at Dicuil tosar um tveir oyggjaflokkar,
og hann býtur ikki upplýsingarnar millum
Hetland og Føroyar.
Arne Thorsteinsson (2001/2005) lítir á at
týðingin hjá Tierney er røtt, og hevur valt
hana sum tittul á fyrilestri sínum. Eins og
Tierney nevnir hann ikki Munch, men hann
býtur upplýsingarnar millum teir somu
oyggjaflokkarnar sum Munch, tó øvugt: fyrst
Føroyar, so Hetland. Hann heldur so statt at
tað ikki er í Føroyum men í Hetlandi Dicuil
sigur at írskir einbúgvar hava búð.
Steffen Stummann Hansen (2009) tykist
eisini at líta á týðingina hjá Munch og
Tierney, tó uttan at nevna teir, men tykist at
halda (eins og Munch) tann seinna oyggja-
flokkin vera Føroyar, tó uttan at siga tað
beinleiðis.
Men illae kann ikki merkja 'derforuden,
ogsá'; illae insulae + aliae kann neyvan
merkja 'aðrar oyggjar enn hasar'; illae kann
ikki bara skúgvast til viks. Týðingin hjá
Munch og Tierney hevði verið røtt, um
Dicuil hevði skrivað: "Sunt aliae insulae
paruulae". Men tað hevur hann ikki. Hann
hevði eisini gjørt ímóti sínum vanum, um
hann her hevði lýst ein oyggjaflokk (tann
seinna) uttan at siga hvar hann lá. Dicuil
nevnir her ikki tveir oyggjaflokkar, men bara