Fróðskaparrit - 01.01.2009, Qupperneq 47

GENDER AND LINGUISTIC ATTITUDES TOWARD VARIATIONS IN CONVENTIONAL
FAROESE LANGUAGE USAGE - SOME TRENDS
45
5.0 VIGERÐ AVTILFARINUM
5.1 Um mál og útbúgving
Rættiliga kent er, at útbúgving hevur ávirkan
á málburð. Ikki nógv er skrivað um føroysk
viðurskifti, men kanningin hjá Jacobsen í
samband við doktararitgerð (2008) vísir, at
ymiskur hugburður er í bólkum við longri
mótvegis styttri útbúgving. í stóru norður-
lendsku verkætlanini um nútímans ensk
tøkuorð, ið ritgerðin hjá Jacobsen er ein part-
ur av, kemur fram, at hugburður til mál verð-
ur ávirkaður av útbúgving, tó eru ávísir mun-
ir millum londini (Kristiansen and Vikør,
2006). Úr Føroyum verður sagt frá, at jú
longri útbúgving fólkini hava, meir jaligan
hugburð hava tey til enskt í gerandisdegnum
(Jacobsen, 2006: 51). í norska partinum av
kanningini verður sagt, at bólkurin av teim-
um elstu í størri mun tekur undir við mál-
reinsanarstevnu, meðan tey við hægstu løn-
unum, ið helst eru tey við hægstu útbúgving,
hava mest jaligan hugðburð til enskt (Vikør,
2006:66,69). Hann sigur rákið vera heilt týði-
ligt; málreinsanarhugburðurin lækkar við
hægri útbúgving (Ibid.: 71). Undan hesum
finna vit úr norska samfelagnum dømi hjá
Haugen (1998) um, at hægri útbúgving hevði
ikki ávirkað málførið hjá sogndølum, meðan
vit, hinvegin, finna hjá Omdal ábendingar
um, at
mer utdanning kan gi større spráklig sik-
kerhet, slik at den tryggheten som utdan-
ning og studier kan gi en person, kan føre
til at ogsá spráket i mindre grad er utsatt
for press (Omdal, 1994:169).
Omdal leggur tó dent á, at talið á heimildar-
fólkunum er lágt, og hann vil tískil ikki seta
fram fast uppáhald hesum viðvíkjandi. Vit
eiga eisini at leggja til merkis, at allir eru
menn, ið sigast hava henda tryggleika "som
utdanning og studier kan gi en person”, og
sum tyktust halda fastari um staðbundna
málførið (Ibid.). Onnur dømi eru eisini at
fmna í norskum kanningum, ið geva øvut
úrslit viðvíkjandi útbúgving og vali av málføri
ella frábrigdi, og Helge Sandøy professari á
universitetinum í Bergen sigur, at í Noregi "er
det ikkje opplagt kva veg utslaget gár".7
Um føroysku viðurskiftini sigur Jacobsen
(2008), at "Nýtslan av enskum veksur upp
gjøgnum útbúgvingarbólkarnar, meðan tøl-
ini fyri tey, ið als ikki hava nýtt enskt, falla".
Hetta er sjálvandi so, tí at starvi hjá teimum
við hægri útbúgving krevur, at tey nýta enskt
í samskiftinum við útheimin, men Jacobsen
sigur eisini, at "purisman fær størst undirtøku
millum teirra, ið hava stutta útbúgving"
(Jacobsen, 2008: 108). Eisini hjá heimildar-
fólkunum í meistararitgerðini hjá mærtyktist
týðiligur munur at vera millum teir báðar
bólkarnar av fólki við langari og styttri út-
búgving viðvíkjandi hugburði til tøkuorð og
nýggjyrði (Pauladóttir, 2006: 76). Spurning-
urin er so, um málið hjá fólkunum veruliga
endurspeglar hugburð teirra til málreins-
anarstevnu (purismu) og málvarðveitslu. Vit
fara at venda aftur til hetta evnið, men fyrst
skal eitt sindur verða sagt um útbúgving og
ávirkan á málið hjá teimum við hægri út-
búgving í øðrum samfeløgum við skiftismæli,
harumframt verður hugt meir nágreiniliga at
ritmyndunum til hesa greinina.
Al-Wer (1997) gevur yvirlit um niður-
støðu av kanningum í fleiri arabiskum sam-
feløgum við skiftismæli (Bahrain, Baghdad,
Jordan, Mecca, Tunis), og hjá henni finna vit
frágreiðing um, at hóast fólk venda heim-