19. júní - 19.06.1982, Qupperneq 59

el'tirbreytni að jiað skuli vera verka-
liilk í baknefnd vinnuverndarhópsins
seni nú er í fullum gangi.
()g jjað er ekki ncSg að verkamenn
bal'i áhrif á það sem gert er í efri
lögunum, stjórnmálamennirnir aettu
líka á móti að vinna verkamanna-
störl’. Kínverska menningarbyltingin
hafði tnikil áhrif á mig eins og |>ú
heyrir. Ef Jjað á að ráðast í breytingar
á vinnustað er afar sjaldgæft að
verkafólkið sé spurt hvernig best sé
að koma hlutunum fyrir. Ilagræðing-
arnáungunum dettur ekki í hug að
spyrja fólkið sem hefur J>ó reynsluna
af vinnunni og á að vintta þarna
áfram.
Þeiin sem völdin hafa finnst Jjeir
líit.t eitthvað af valdi sínu ef Jjeir
spyrja (>á sem undir ]>á eru settir. Þeir
svífa á einhverju skýi án jarðsam-
bands. Mér finnst Jjað í rauninni ekk-
ert hafa með pólitík að gera að spyrja
verkafólk ráða á þennan hátt, Jjað er
bara alinenn kurteisi og kemur rétt-
læti ekkert við. Ilins vegar gæti J>að
verið mjög hagkvæmt.“
— En hvað vildirðu sýna
verkakonum sjálfum
með hókinni?
„Það setn mig langaði — ég veit
ekki hvernig hefur tekist til — var að
hvetjii þær til dáða ineð þessari bók.
Sérbver situr inni ineð sína lífs-
reynslu. Þarna eru tíu konur, en á
landinu öllu eru að minnsta kosti upp
undir þrjátíu þúsund verkakonur
sem berjast við svipaða erfiðleika og
konurnar í bókinni minni og sem
kannast að einhverju leyti við Jjessa
reynslu. Því er haldið frain að
kvennabókmenntir gefi konum sjálfs-
traust. Talsvert mikill bluti þeirra er
um millistéttarkonur, innilokaðar
borgarhúsmæður, aðrar konur þurfa
líka að sjá sjálfar sig í bókum.
Annars er þessi bók ekki endilega
einskorðuð við reynslu verkakvenna.
Ramminn liel'ði líka getað verið
kenndur við mæður. Margar konur
niunu kannast við sig þarna þótt þær
séu ekki í ASÍ eða BSRB. Þetta eru
konur sem búa við þröngan kost en
eru að reyna að lilúa að þeim sem í
kringum þær eru. Þutr Imgsa allt
oðruvísi en Jjeir sem stjóma fjölmiðl-
um og atvinnulífi. Við gætum til
gamans tekið dæmi eins og kvik-
myndina um eldvagnana sem verið er
að sýna hér núna við miklar vinsæld-
ir. 1 Iún er mn hlaupara og mjög vel
gerð kvikmynd — en fyrir venjnlega
konu með fjölda einstaklinga á sínum
snærum er c>kki haigt að hugsa sér
neitt gráthla'gilegra en svona hlaup
eins og sýnd eru í myndinni. Þau
hlaup sem skipta hana máli eru
hlaup úr og í strætó, milli
barnaheimilis og vinnustaðar,
elliheimilis og verslana. En hún fær
aldrei viðurkenningu fyrir þau lilaup.
Spurningin er hvað manni finnst
mikilvægt. Eg vil lialda |>ví fram að í
okkar þjóðfélagi séu ekki réttir hlutir
taldir mikilvægir.“
— Ilvað finnst þcr
mcnntakonur
eins og |jú sjálf geta gert
fyrir vcrkakonur?
„Við getum hjálpað verkakonum
til að stíga fram, segja frá og koma
skoðunum sínum á framfæri. Um leið
hjálpa |>a>r okkur með [jví sem þær
segja frá. Þessi bók gerði mér að
minnsta kosti eins gott og viðmæl-
endum mínum, hún víkkaði sjón-
deildarhring minn inikið. Ég hef
fengið betri yfirsýn yfir hvað konur
eru að gera hér í landinu; áður hafði
ég í mesta lagi óljósan grun um það
og |>ó var ég allt IVain um þrítugt
skrifstofustúlka og félagi í VR án |>ess
að álta tnig einu sinni á Jjví. Auk þess
hef ég eignast vini við að búa Jtessa
bók til sem ég vil ekki vera án.
Verkakonum er yfirleitt stillt upp
eins og hlutum. Eftir á finnst mér
ekkert vit liafa verið í að skrifa viðtöl
við |>a>r. Það va;ri nær að safna efni
sem verkafólk hefur skrifað sjálft,
miklu eðlilegra en að manneskja eins
og ég sé að ganga á milli og spyrja. Ég
sagði Jietta við eina af forustukonum
í verkalýðshreyfingunni en hún
svaraði því til að margar verkakonur
myndu aldrei — Jjó að þær hefðu
gífurlega merkilega lífsreynslu,
myndu |ja;r aldrei hafa sig í að segja
frá henni. Jjað yrði að vera einhver
milliliður.
Það eina sem ég hef framyfir þess-
ar konur er menntunin. Ymislegt í
reynslu þeirrra kannast ég við — ég
hef þvælst mikið, til dæmis hef ég
flutt þrettán sinnum síðan ég fór úr
föðurgarði — og ég hef heilmikið
samanburðarefni við j>á lífsreynslu
sem |>a;r segja frá, bæði frá sjálfri
inér og vinkonum mínum sem ég hef
fylgst með í svipaðri lífsbaráttu.
Mvað skyldi munurinn á mennta-
konum og verkakonum rista djúpt í
raun og veru? Menntafólki eru inn-
rætt hegðunarmunstur, kennt að
bæla sig, veita ekki kenndmn sínum
eðlilega útrás. Þessi sjálfsstjórn gefur
Jjví sjálfstraust, auk |>ess sem ]>að
ræður yfir yfirburðum málsins. Þetta
eru ekki raunverulegir yfirburðir en
59