19. júní - 19.06.1982, Page 60

V
þeir eru taldir það í þjóðfélaginu sem
við búum í. Verkafólk er einlægara,
opnara, á auðveldara með að sleppa
fram af sér beislinu.“
— Það sagði mér ung verka-
kona nýlega að hennar fólk væri
ekki eins rælið og andstyggilcgt
hvað við annað og við mcnntakon-
urnar gætum verið — undir fág-
uðu yfirborðinu
„Ég lield að það geti verið lieil-
rnikið til í þessu. Verkakonur fá of oft
kaldar kveðjur frá þeim sem eru í
betri aðstöðu. Þannig ætti þetta ekki
að vera. Það væri gott og auðgandi
fyrir báða aðila að vinna saman.
„Þetta mælska, orðhaga menntafólk
þarf að reyna að virkja verkafólkið,
draga það fram, ekki gera hlutina
fyrir það heldur láta það gera þá
sjálft og styðja dyggilega við bakið á
því. Verkafólki hættir til að sýna
menntafólki tortryggni sem ekki er
ástæðulaus. T. d. stafar hún af
sla'.mri reynslu margra úr hópi þess
af skólakerfinu. Stella Stefánsdóttir,
ein af konunum tíu, segir að skóla-
kerfið sé ekki sniðið fyrir verkafólk.
Hún vill láta skipuleggja sérstakar
námsbrautir, t. d. í tengslum við fé-
lagsmálaskólann. Þarna er kjörið svið
fyrir inenntafólk sem vill gera eitl-
livað raunhæft og gæti orðið mjög ár-
angursríkt.“
— Ilvernig finnst þér viðhrögð-
in hafa verið við bókinni?
„Ég þarf sannarlega ekki að
kvarta, viðbrögðin verða sífellt meiri
og betri. Ilún var engin sprengja þeg-
ar hún kom út, en það eru alltaf fleiri
og fleiri að tala um hana við mig. Og
nú á að fara að lesa hana inn á band
fyrir blinda. Eitt er líka skemmtilegt
— unglingar hafa sýnt henni tals-
verðan áhuga, þeir sem ég hélt að
læsu aldrei neitt. En reyndar var ég í
og með að reyna að skrifa fyrir fólk
eins og ég var sjálf sem vissi ekki
neitt. Þess vegna höfðar hún kannski
til þeirra. Svo veit ég til þess að hún
hefur verið notuð við kennslu og í les-
hringjurn.
En það vantar ennjrá alla opinbera
umræðu — með strik undir umræðu.
Það hefur margsinnis verið minnst á
hana í fjöhniðlum en ekkert verið
deilt um íiana. Ég hef ekki séð merki
60
Jiess að efnið hafi snert neinn al-
mennilega. Eg vil fá umræðu urn
stöðu þessara kvenna, kjör þeirra og
pólitískt áhrifaleysi — um það hvort
bókin sé sönn eða login
— Gera konurnar tíu sér grcin
fyrir stöðu sinni?
„Já, Jrær eru nrjög raunsæjar. En
þa;r liafa svo rnörg vandamál að leysa
að þær eyða litlum tínra í að hugsa
unr stöðu sína. Þær standa ævinlega
frarnrni fyrir hluturn sern verður að
leysa úr — eins og að metta svo og
svo rnarga munna — og hafa engan
tíma til að hugsa um hvort Jrjóðfé-
lagið er réttlátt eða óréttlátt. En þær
kvarta ekki. Stolt fólk kvartar ekki
og þessar konur eru stoltar. Margir
íslendingar telja kveinstafi skatnmar-
Iega, þær eru í þeirn hópí
— En berst slíkt fólk fyrir
hættuin kjörum?
„Manni l’innst að sú barátta, sem
þær eiga í, sé við sjálfar sig, á
persónulegu plani, og þar sigra þær.
Ekki þar með sagt að allt verkafólk sé
hetjur frernur en annað fólk. Sunrir
bogna, fara að drekka, reyna að eyða
sjáHurn sér. En þessar konur vinna
sigur rneð því að halda sinni mann-
legu reisn — eins og Bjartur í Surn-
arhúsurn. Þær eru strangheiðarlegar
eins og hann — og Jrað er kannski
ógæfan. Og Jrær trúa því kannski
ekki fremur en Bjartur að þær geti
breytl mikhi með því að starfa að
félagsmálum. Þegar fólk vinnur
langan vinnudag og ber ábyrgð á
heimili Jrá verður Jrað að velja —
kannski milli barna sinna og félags-
starfs. Og rnaður fórnar ekki börnun-
unr sínum þótt maður gæti sjálfsagt
hjálpað fleira fólki tneð félagslegri
baráttu. Það er talað um að verkafólk
sé óduglegt að sækja fundi, og félags-
leg deyfð er staðreynd, en ástæðurnar
fyrir lrenni eru margar.“
— Ilvað ætlarðu aðgera í fram-
haldi af Jressari bók?
„Ekkert ákveðið. En eðlilegt fram-
hald af Hélstu að lífið vœri svona væri
verkefni eins og ég rninntist á áðan.
Það væri sterkt að taka saman stóra
bók rneð ýmislegu efni — dagbókar-
brotum, frásögunr, Ijóðum og teikn-
ingum — eftir verkafólk alls staðar í
landinu þar sem Jrað setti fram skoð-
anir sínar og reynslu. Eélagsrnála-
skólar gætu séð utn efnissöfnunina —
eða útvarpið, Jiar heyrist rödd verka-
fólks sjaldan. Svo getur verið að ég
geri eitthvað allt allt annað, en Jiá
vildi ég óska að einhver annar tarki
að sér þetta verkefni. Ilvað ég geri
þá? Ja, til dæmis viðtalsbók við
menntaðan karlmann!“