19. júní - 19.06.1989, Blaðsíða 6

UMSJÓN
Ekki sé spurning
um hvort tœknin
sé „góð“ eða
„slœm “ í sjálfu
sér, heldur verði
að setja hana í
víðara samhengi
og athuga hver
áhrif hún gæti haft
í samfélagi þar
sem fyrst og
fremst sé sé litið á
konur sem
kynverur.
Y' msar tæknilegar aðferðir til
getnaðar og þungunar hafa náð
mikilli útbreiðslu á síðustu árum og
veitt þeim sem glíma við
ófrjósemisvanda áður óþekkta
möguleika til barneigna. Það hlýtur í
sjálfu sér að teljast jákvætt. Lausn
ófrjósemisvandans er þó aðeins brot af
öllu því sem æxlunartæknin sem
vísindagrein býður upp á. Bent hefur
verið á að æxlunartæknin leiði til
mikilla framfara á sviði
læknisfræðinnar og að rannsóknir og
tilraunir á fósturvísum geri vísindunum
kleift að greina arfgenga galla og koma
í veg fyrir ýmsa sjúkdóma. Aðrir
benda á að sú hætta sé sífellt
yfirvofandi að henni verði misbeitt í
vísinda- eða gróðaskyni og geti jafnvel
leitt til kynbóta á mannfólki. Slfkar
kynbætur hafa hingað til verið gerðar á
plöntum og dýrum og tækninni fleygir
sífellt fram. Fyrir skömmu var sagt frá
því í fréttum hér að hafinn væri
innflutningur á sauðfjárfósturvísum í
því skyni að kynbæta stofninn hér á
landi.
Kvennahreyfingar víða um heim
hafa vakið athygli á stöðu kvenna
gagnvart æxlunar- og erfðatækninni og
því valdi sem hún felur í sér. Ekki sé
spurning um hvort tæknin sé „góð“
eða„ slæm“ í sjálfu sér, heldur verði að
setja hana í víðara samhengi og athuga
hver áhrif hún geti haft í samfélagi þar
sem fyrst og fremst sé litið á konur sem
kynverur. Hin nýja tækni feli í sér
aukið vald yfir konum og sé tilraun til
að taka frá þeim yfirráðaréttinn yfir
eigin líkama.
VERA fjallaði um æxlunartækni og
erfðarannsóknir í nóvemberhefti 1986.
Segir þar m.a. frá kvennasamtökunum
FINRRAGE sem eru alþjóðleg samtök
kvenfrelsiskvenna gegn æxlunar- og
erfðatækni. Samtökin sendu frá sér
stefnuyfirlýsingu 1985 á ráðstefnu sem
haldin var í Svíþjóð. Yfirlýsingin hefst
á þeim orðum að einstæður eiginleiki
kvenna til að bera líf, fæða og annast
það sé frá þeim tekinn með nýmælum
æxlunartækninnar og með henni sé
verið að nota kvenlíkamann til
framleiðslu. Þá kemur fram í
yfirlýsingunni sú skoðun, að erfða- og
æxlunartæknin verði hugsanlega notuð
til að stýra frjósemi kvenna. Samtökin
telja að stýring og flokkun kvenna eftir
notagildi sé þegar hafin með
KRISTÍN A.
ÁRNADÓTTIR
óendanlegri aðstoð við ófrjóar konur
Vesturlanda annars vegar og
ófrjósemisaðgerðum í stórum stíl á
konum þriðja heimsins hins vegar. Þá
segir: „Við erum andsnúnar
kynbætandi mannfjöldastýringu og
einkum og sér í lagi erum við
andsnúnar framleiðslu „fullkominna
barna“.“ Undir yfirlýsingu
FINRRAGE skrifuðu konur frá
Astralíu, Bangladesh, Brasilíu,
Kanada, Danmörku, Englandi,
Frakklandi, Irlandi, Israel, Japan,
Hollandi, Noregi, Svíþjóð, Sviss,
Bandaríkjunum og Vestur-Þýskalandi.
Nýjustu fréttir af framförum á sviði
fósturrannsókna eru þær að
vísindamenn á Hammersmith
sjúkrahúsinu í London geti nú greint
kyn þriggja daga gamals fósturvísis.
Frétt þessa efnis birtist í virtu bresku
tímariti fyrir skömmu og þar segir
ennfremur að þessi tækni kunni að
reynast hjónum gagnleg ef eiginmaður
er með sjúkdóm sem er arfgengur í
karllegg.
Óneitanlega leiðir þessi frétt hugann
að þeim löndum þar sem vitað er að
börn eru borin út í stórum stíl af því að
þau eru ekki af „réttu“ kyni og hvaða
afleiðingar hún kunni að hafa í för með
sér. Annars staðar er fólk ofsótt vegna
litarháttar síns og útrýmingar eiga sér
stað á heilu kynþáttunum. Og í þriðja
heiminum eru gerðar ófrjósemis-
aðgerðir á konum að þeim forspurðum
af því að það er mat valdaaðila að þær
eigi ekki að eiga börn vegna efnahags-
legra aðstæðna sinna.
Tæknin gerir vísindamönnum ekki
aðeins kleift að greina kyn heldur
einnig ýmsa erfðaeiginleika eins og
áður er sagt. Sá möguleiki kann að
vera fyrir hendi að áður en langt um
líður standi okkur til boða að ráða kyni
barna okkar, velja þá eiginleika og
kosti sem okkur finnast
eftirsóknarverðir hverju sinni og það
sem meira er, við gætum hugsanlega
fengið aðrar til að ganga með börnin
fyrir okkur. Spurningin er bara: Er
þetta það sem við viljum?
6