Morgunn - 01.12.1984, Blaðsíða 11

SÁLNAHUGMYNDIR . . .
85
maður hafi dvalist nálægt eldfjalli þar sem sálir framlið-
inna píndust í eldinum. Einsetumaðurinn heyrði, að púk-
arnir, sem um pyntingar sáu kvörtuðu yfir því, að starf
þeirra væri allt erfiðara vegna bæna og ölmusugjafa guð-
hræddra manna á jörðunni og sérstaklega væru munkarnir
í Cluny þeim óþarfir. Einsetumaðurinn sendi ábótanum
boð um það sem hann heyrði og var þá ákveðið að helga
daginn eftir allra heilagra messu bænum fyrir sálum fram-
liðinna. Hvar þetta eldfjall var segir ekki, en ósjálfrátt
kemur manni Island í hug, nema um sé að ræða eldfjöllin
á Italíu. (Tylor, 1913, 11:39).3
Um það þai’f tæplega að ræða, að sáinatrúin er ríkur
þáttur í kristinni trú með rætur í trúarbrögðum Austur-
landa, Gyðinga og alþýðutrú Evrópuþjóða. Alþekkt er lýs-
ing á för Ódysseifs til Hadesarheima, þar sem hann hittir
sálir framliðinna, sýnilegar en þokukenndar og efnislaus-
ar að mestu. Svipaðar hugmyndir eru víðs vegar um jörð-
ina og undarlegt samræmi er í frásögnunum af sálnafyrir-
bærunum.
Sálnalrú frumstæðra þjóða
Mannfræðingurinn Tylor, sem ég minntist á rétt áðan,
hefur manna mest fjallað um sálnatrú frumstæðra þjóða,
og reyndar allra þjóða. Sænski trúarbragðafræðingurinn
Ernst Arbmann hefur einnig lagt merkilegan skerf til
sálnarannsóknanna og lærisveinn hans Ake Hultkrantz,
prófessor í trúarbragðasögu við Stokkhólmsháskóla, hefur
rannsakað sálnahugmyndir meðal Indíána í Norður-
Ameríku og skrifað ágæt rit um þau efni. Einnig hefur
hann stuðlað að rannsóknum á hugmyndum tengdum
sálnatrúnni, einkum meðal veiðiþjóða á norðurslóðum.
Hann er mannfræðingur að mennt, og aðferðir hans eru
markaðar af aðferðum og hugmyndum mannfræðinga. Síð-
ar verður nánar vikið að rannsóknum Arbmans og Hult-
kranz.