Saga - 1951, Side 81

255
upp að inna. Dr. Björn fer hér út af inum troðnu
götum. Hann bendir á það, að Þorvarður hafi
efnt loforð sitt um völd Þorgils í Skagafirði, og
að Þorvarður hafi varið lögmæt réttindi sín í
Eyjafirði, enda ráðizt að Þorgilsi, með því að
annars hafi hann mátt vænta aðfarar af Þor-
gils hálfu. Hvort sem menn vilja gjalda þessum
dómi dr. Björns, sem virðist vera góðum rökum
studdur, samkvæði sitt, þá er það alltaf hress-
andi að fá rökstutt og f jaslaust álit, sem gengur
gegn vanabundinni eftirátukenning eða trú
varðandi menn og málefni liðins tíma.
Eftir þessi stórstef, hefndir eftir Odd og víg
Þorgils skarða, rekur dr. Björn skilmerkilega
eftir föngum æfi Þorvarðar allt til dánardæg-
urs (1296). Ber á þeim tímum langmest á inum
mikla kirkjuhöfðingja Árna biskupi Þorláks-
syni og Hrafni Oddssyni (d. 1289). En Þorvarð-
ur kemur líka allmikið víð sögu. Þess getur dr.
Björn auðvitað, að Þorvarður varð eftir í Nor-
egi með Sturlu Þórðarsyni árið 1270 til þess að
vinna að samningu nýrrar lögbókar handa ís-
landi (Járnsíðu). Af þessu má sennilega leiða
þá ályktun, að Þorvarður hafi bæði þótt maður
lögfróður, skynsamur og ritfær í betra lagi. Og
mætti þetta ef til vill vera nokkurt vatn á milnu
þeirra manna, sem hyggja Þorvarð höfund
Njálssögu. En ekki er við það að dyljast, að lög-
bókin Járnsíða var svo gölluð, að ekki hefur
þótt við hana hlítandi, enda kom Jónsbók í stað
hennar 1281, eins og alkunnugt er.
Jafnskjótt sem Árni Þorláksson settist að
stóli hefjast „Staðamálin" svonefndu. Margir
inna ríkari manna höfðu á fyrstu öldum kristn-
innar hér á landi reist kirkjur á jörðum sínum