Saga - 1997, Page 231

ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
229
Velja staðreyndir þannig að þær leiði til rangrar ályktunar, hvenær
Sem lesandinn kemst í heimildaforðann á bak við hann, þá hlýtur
^aður að treysta honum varlega um annað. Og ef við töpum
fraustinu á Benedictow þá kippist fræðilegi grunnurinn að veru-
legu leyti undan Jóni Ólafi ísberg.
Að snúa út úr
Tökurn dæmi á bls. 199. Jón Ólafur er þar að ræða frásögn Nýja
^unáls um fjölda greftrana í Kirkjubæ í fyrri plágunni og lýsir
er>ni þannig „að komið hafi verið með 675 lík til greftrunar, en þá
afi menn hætt að telja." Neðanmáls er svo vísað í það sem við
^elgi Skúli segjum um þessa heimild: „Þeir gera ráð fyrir stórum
undruðum og þá verður fjöldi líka á [svo] Kirkjubæ 795 („og varla
uiiklu færri en 1000 alls ef frásögnin er tekin bókstaflega" !!! ...)"
Allir vita hvað þrjú upphrópunarmerki í texta merkja; hér er
[ryggt rækilega að það fari ekki framhjá ókunnugum lesendum
vflíkir fáráðlingar það eru sem halda að 795, eða jafnvel aðeins
ö, sé nokkurn veginn jafnmikið og 1000. En skoðum hvaða orð í
annál Jón endursegir með orðunum „hafi menn hætt að telja."
rasögn annálsins er svona:13 „Komu þar til kirkju hálfur átti tugur
kins
sjöunda hundraðs dauðra manna, svo talið varð, en síðar varð
e ki reiknað fyrir mannfjölda sakir; svo deyði margt síðan." Um
Pena skrifum við Helgi:14 „Ef annálshöfundurinn telur í stórum hund-
^ðum eru þetta 795 lík talin, og varla miklu færri en 1000 alls ef
,rasögnin er tekin bókstaflega." Þessi háðulega skyssa okkar reyn-
lsl hafa verið sú að áætla að orð annálsins „varð ekki reiknað fyrir
niannfjölda sakir; svo deyði margt" ættu ekki við langt innan við 200.
Að skrifa óljóst
^ött fyrir miðja grein tekur Jón Ólafur skyndilega að rekja rann-
þ° narsögu svartadauða á íslandi (190-91). Hann nefnir greinar
°rkels Jóhannessonar í Skírni 1928, Jóns Steffensens í Menningu og
^nsemdum (1975) og okkar Helga Skúla í Sögu 1994. Hann lýsir
mum Þorkels og Jóns með nokkrum orðum og heldur svo áfram:
^3
l4 *nnálar 1400-18001, bls. 11.
unnar Karlsson og Helgi Skúli Kjartansson, „Plágurnar miklu", bls. 27.