Saga - 1997, Side 283

RITFREGNIR
281
artalda skýringin skýrt það hvers vegna Svíar mælast með minnsta for-
sjarhyggju gagnvart atvinnuleysi. Stefán nefnir sjálfur (bls. 209) að ástæða
þess að Svíar og Norðmenn eru næstir á eftir Bandaríkjamönnum hvað
það varðar að taka frelsi einstaklinga fram yfir jafnrétti kunni að vera sú
að þeir teldu að of langt hefði verið gengið í jafnréttisátt í löndum þeirra,
ftekar en að þessar þjóðir hinna stóru jafnaðarmannaflokka séu hlynntari
frjálshyggju en Bretar, Frakkar og íslendingar.
Þrátt fyrir mikla áherslu á mælingar, þá notar Stefán tölfræði mjög lítið
1 bók sinni. Hann sýnir myndir þar sem VLF á mann fyrir einstök lönd er
a lárétta ásnum, en einhver mæling úr alþjóðlegu viðhorfskönnuninni er
a lóðrétta ásnum. Inn í myndina er oftast teiknuð línuleg aðfallslína og
blgreindur fylgnistuðull (Pearsons) milli þeirra tveggja stærða sem sýnd-
ar eru á myndinni. Ef fylgnistuðullinn mælist marktækur er það auð-
^ennt með stjörnum. Stefán fjallar um tölfræði sérstaklega í aðferðafræði-
'egum kafla í bókarlok og í neðanmálsgrein á bls. 177, þar sem hann segir
að /,marktæknimælingar á fylgni eiga tæpast við þegar ekki er um eigin-
^egt úrtak að ræða, eins og hér er. Þjóðirnar sem hér eru rannsakaðar eru
emfaldlega stærsti hluti hagsælli þjóðanna í heiminum og því geta ein-
stakar niðurstöður haft mikla þýðingu þó sambandið sé veikt samkvæmt
fylgnimælingum."
I athugunum sínum styðst Stefán oftast við mælingar á 15 þjóðum sem
fekið höfðu þátt í viðhorfskönnuninni árið 1990. Þetta er reyndar stærsti
hluti hagsælli þjóða heims en alls ekki allar. Aðild að Efnahags- og fram-
farastofnuninni (OECD) eiga t.d. 26 ríki. Að því leyti er Stefán að vinna
ttteð úrtak. í öðru lagi eru þær mælingar sem Stefán notar ekki án mæli-
skekkju. Mælingar á VLF eru ekki án mæliskekkju eins og Stefán bendir á
fbls. 330), en ætla má að skekkjumar í viðhorfsmælingunum séu nokkuð
nieiri, m.a. vegna þess að þær byggja á úrtaki. í þriðja lagi er það markmið
Stefáns að skoða hvort mismunandi hagsæld þessara þjóða fylgi mismun-
audi hugarfari. Honum nægja ekki hlutlausar lýsingar á tengslum hugar-
fars og hagsældar af tegundinni: Það má merkja jákvæðari afstöðu til
Hnnu í sumum hinna hagsælli landa en hinum fátækari. Hann vill segja
eitthvað ákveðið um fylgnina milli þessara þátta og reyndar einnig um
°rsakasamhengið. En til þess verður hann að líta á athugun sína sem könn-
Un á tilgátu um tengsl þjóðfélagslegra áhrifaþátta og hagsældar. Mælt
samband á milli þáttanna í einstöku landi verður þá úrtak úr mengi
^ógulegra niðurstaðna úr samspili þessara þátta í þessu ákveðna landi.
Með því að skoða fleiri lönd fást fleiri mælingar á niðurstöðum úr þessu
Sama samspili huglægra og hlutlægra þátta. Innan þeirrar fræðigreinar
Sern kallast hagmælingar (econometrics) hafa verið þróaðar tölfræðilegar
aðferðir til að draga ályktanir af upplýsingum um þróun hagkerfisins.
Þótt viðfangsefnið sé þess eðlis að ekki er unnt að gera tilraunir sem hægt
er að endurtaka, þá gerir það ekki minni kröfur til tölfræðilegrar úr-