Morgunblaðið - 18.12.2009, Side 28

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 2009
NÝLEGT álit Sam-
keppniseftirlitsins til
landbúnaðarráðherra,
sem fjallaði um skað-
lega samþjöppun í
mjólkuriðnaði og áhrif
búvörulaga á sam-
keppni, hefur orðið
forsvarsmönnum kúa-
bænda tilefni til at-
hugasemda og and-
svara.
Sigurður Loftsson
formaður Landssambands kúa-
bænda ritar grein í Morgunblaðið,
þann 16. desember sl., þar sem
hann gerir athugasemdir við álit
Samkeppniseftirlitsins og færir
fram rök sem hann telur að sýni
fram á hið gagnstæða. Grein for-
mannsins er Samkeppniseftirlitinu
ágætt tilefni til þess að útskýra
sjónarmið sín frekar.
Hlutverk Samkeppniseftirlits-
ins
Í fyrsta lagi er það formann-
inum umhugsunarefni hvað Sam-
keppniseftirlitið sé að skipta sér
af starfsemi sem heyrir ekki und-
ir samkeppnislög. Svarið við því
er einfalt: Samkvæmt 18. gr. sam-
keppnislaga er eftirlitinu sér-
staklega ætlað að vekja athygli
ráðherra á því í opinberu áliti ef
það telur að ákvæði laga stríði
gegn markmiðum samkeppnislaga
og torveldi frjálsa samkeppni.
Kjarni þessa tiltekna álits var
einmitt sá að vekja athygli ráð-
herra á þeim skaða sem búvöru-
lög hefðu valdið bændum og neyt-
endum, þar sem lögin heimila
mjólkurafurðastöðvum samkeppn-
ishamlandi samráð og samruna án
þess að Samkeppniseftirlitið geti
gripið til aðgerða. Kveikjan að
álitinu var samkeppnishamlandi
samruni Mjólku og Kaupfélags
Skagfirðinga.
Erlend dæmi styðja rök Sam-
keppniseftirlitsins
Í öðru lagi nefnir formaðurinn
að samþjöppun í íslenskum mjólk-
uriðnaði eigi sér skýrar hlið-
stæður erlendis og nefnir þrjú
dæmi því til stuðnings. Þarna
hittir formaðurinn óvart sama
naglann á höfuðið og Samkeppn-
iseftirlitið í áliti sínu og dregur
fram kjarna málsins.
Öllum þeim erlendu samrunum
sem formaðurinn
nefnir voru nefnilega
sett verulega íþyngj-
andi skilyrði af við-
komandi samkeppn-
isyfirvöldum til þess
að koma í veg fyrir
samkeppnishindranir.
Hér á landi hefur
Samkeppniseftirlitið
ekki sambærilega
heimildir.
Samruni Campina
og Friesland Foods í
Hollandi var talinn af
framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins raska sam-
keppni með alvarlegum hætti í
Hollandi og víðar. Til að vernda
hagsmuni neytenda mælti fram-
kvæmdastjórnin fyrir um ítarleg
skilyrði, m.a. um uppskiptingu
hins sameinaða fyrirtækis.
Samruni MD Foods í Dan-
mörku og Arla í Svíþjóð var til-
kynntur samkeppnisyfirvöldum í
nokkrum Evrópulöndum og a.m.k.
þau dönsku töldu hann skaðlegan
samkeppni. Voru samrunanum
sett ítarleg íþyngjandi skilyrði
sem m.a. fólust í sölu á öflugum
mjólkurafurðastöðvum til keppi-
nauta. Nýsjálenski samruninn sem
formaðurinn nefndi var einnig
háður ströngum skilyrðum þar-
lendra laga sem ætlað var að
greiða fyrir samkeppni, auk þess
sem fyrirtækinu var gert að selja
frá sér hluta starfseminnar.
Framangreind dæmi sýna
hversu fáheyrt það er að undan-
þiggja samruna mjólkurafurða-
stöðva hér á landi íhlutun sam-
keppnisyfirvalda. Hefði
Samkeppniseftirlitið haft sömu
heimildir og nefndar systurstofn-
anir, hefði það getað ógilt sam-
runa KS og Mjólku, eða sett hon-
um skilyrði til þess að vernda hag
neytenda og bænda.
Breytist ekkert með samruna
KS og Mjólku?
Í þriðja lagi tekur formaðurinn
fram að ekkert hafi breyst með
samruna Mjólku og KS. Af sama
toga voru ummæli Baldurs Helga
Benjamínssonar, framkvæmda-
stjóra Landssambands kúabænda
í kvöldfréttum Ríkissjónvarpsins
þann 13. desember sl. Fullyrti
hann þar að samruninn myndi
ekki hafa nein áhrif á verð til
bænda þar sem það sé ákveðið af
verðlagsnefnd búvöru. Sama gildi
um verð mjólkurvara til neytenda.
Þessar fullyrðingar eiga sér
enga stoð í veruleikanum. Þannig
segir í búvörulögum að verðlags-
nefnd ákveði einungis lágmarks-
verð til bænda og skýrt tekið
fram að hverri afurðastöð sé
heimilt að ákveða hærra verð.
Jafnframt liggur fyrir að verð-
lagsnefndin hefur ekki ákveðið
heildsöluverð á þeim mjólk-
urvörum sem Mjólka framleiðir.
Vandséð er hvaða hvata
afurðastöð í mjólkuriðnaði ætti að
hafa til þess að bjóða bændum
hærra verð en lágmarksverð, eða
neytendum samkeppnishæft
vöruverð, þegar enginn er keppi-
nauturinn lengur. Staðreyndin er
sú að Mjólka veitti samkeppn-
islegt aðhald sem leiddi af sér
lægra verð og aukið val fyrir
neytendur. Við nefndan samruna
hverfur það aðhald og við tekur
einokun.
Í grein Sigurðar eru enn-
fremur tiltekin fleiri atriði eins
og að Samkeppniseftirlitið hafi
ekki stutt tölulegum rökum að
samkeppni sé skilvirkasta aðferð-
in til að hagkvæms rekstrar.
Ennfremur er því mótmælt að
samkeppni Mjólku hafi leitt af
sér hærra verð til bænda.
Þessu til svars má m.a. vísa til
ítarlegs rökstuðnings í áliti Sam-
keppniseftirlitsins nr. 1/2006,
Opinberar samkeppnishömlur í
mjólkuriðnaði, þar sem vísað var
m.a. til verðkannanna ASÍ, sem
sýndu fram á að verð á tilteknum
mjólkurvörum lækkaði strax í
kjölfar innkomu Mjólku á mark-
að. Þá má vísa til þess álits sem
hér er til umfjöllunar, nr. 1/2009.
Samkeppniseftirlitið setti þessi
álit fram til verndar hagsmunum
bænda og neytenda. Óútskýrt er
hins vegar hvaða hagsmuni for-
svarsmenn Landssambands kúa-
bænda eru að vernda með mál-
flutningi sínum.
Samkeppni í mjólkuriðnaði er
til hagsbóta fyrir almenning
og kúabændur
Eftir Pál Gunnar
Pálsson » Samkeppniseftirlitiðtelur ekki boðlegt að
íslenskir neytendur og
bændur njóti minni
verndar á þessu sviði en
neytendur og bændur í
öðrum löndum.
Páll Gunnar
Pálsson
Höfundur er forstjóri Samkeppniseft-
irlitsins.
ÞAÐ ER vissulega
gott og þarft að koma
þjóðveginum út úr
Selfosshluta Árborg-
ar. En í Árborg eru
tvö önnur samfélög.
Stokkseyri og Eyr-
arbakki. Vegurinn
liggur nú frá Selfossi
í átt að ströndinni um
Eyraveg. Með brú á
þessum stað, austan
Selfossbæjar lengist leiðin niður á
Stokkseyrarbakka frá þjóðveg-
inum og verður í gegn um Sel-
fossbæ.
Vinsælt útivistarsvæði
undir veginn
Að auki er sú leið sem nú virðist
efst á blaði Vegagerðarinnar áætl-
uð liggja yfir útivistarsvæði sem
mikil vinna hefur verið lögð í
gróðursetningu og gerð göngu-
leiða um árum saman.
Þetta svæði er norðan
Ölfusár og afmarkast
frá árfarveginum með
lágri klettabrún þar
sem skilur að árfar-
veginn og hækkun í
landinu.
Umferðin má ekki
vera áfram gegn-
um Selfoss
Þetta getur ekki
þýtt annað en að á
framkvæmdaáætlun
fyrir brúarstæðið nýja eigi að
byggja upp veglínu frá Selfossi
niður á ströndina, framhjá Selfossi
um annan veg utan þéttbýlisins á
Selfossi.
Tengingin utan
þéttbýliskjarnanna
Reyndar finnst mér að það ætti
að athuga með byggingu brúar yf-
ir Ölfusá vestan og neðan Selfoss-
bæjar. Taka veginn af þjóðvegi 1
austan við Kögunarhól. Í suður yf-
ir Ölfusá, neðan Selfoss. Gera leið-
ina austur á Suðurlandið eftir því
sem nú heitir Votmúlavegur. Veg-
ur sem er neðan við Selfoss. Láta
umferðina niður á Stokkseyri,
Eyrarbakka, í Þorlákshöfn og
tenginguna við suðurstrandaveg
út á Reykjanes ekki vera í gegn
um gatnakerfi Selfossbæjar. Held-
ur komi þjóðvegurinn inn í mitt
sveitarfélagið Árborg og allar
stofnleiðir verða utan þéttbýlis á
milli byggðakjarnanna og lands-
hluta.
Veginn út úr bænum, en hvar?
Eftir Njörð
Helgason »Reyndar finnst mérað það ætti að at-
huga með byggingu
brúar yfir Ölfusá vestan
og neðan Selfossbæjar.
Njörður Helgason
Höfundur er húsasmiður.
Slökkvilið
Höfuðborgarsvæðisins
Fyrir börn hefur kertaljós
sérstakt aðdráttarafl.
Brýnið fyrir börnunum
að fara ætíð varlega
með eld og gætið þess
að börn leiki sér ekki
án umsjónar nálægt
logandi kertum.
Munið að
slökkva á
kertunum