Morgunblaðið - 18.12.2009, Side 34

34 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 2009
✝ Guðný Péturs-dóttir fæddist á
bænum Höfða á Völl-
um 31. júlí 1917. Hún
lést á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu í Nes-
kaupstað 9. desember
síðastliðinn. Foreldrar
hennar voru Una Stef-
anía Stefánsdóttir, f.
25.1. 1882, d. 17.11.
1950, og Pétur Pét-
ursson, f. 13.11. 1874,
d. 19.3. 1937. Systkini
Guðnýjar voru fjór-
tán, þrjú þeirra dóu
ung en tólf systkinanna náðu full-
orðinsaldri. Guðný var þeirra næst-
yngst; eftirlifandi er yngsta systirin
María, f. 8.11. 1923.
Guðný giftist, 4. janúar 1941, Ólafi
Guðmundssyni frá Sveinsstöðum í
Börn þeirra eru Vilborg, f. 1.8. 1974,
Gunnhildur, f. 7.6. 1978, og Bjarni
Ólafur, f. 4.8. 1985. 4) Margrét, f.
31.1. 1950, d. 7.9. 2006, gift Gretari
Reynissyni, f. 16.6. 1957. Synir
þeirra eru Dagur, f. 23.9. 1979, og
Hringur, f. 8.6. 1984.
Guðný fluttist á fyrsta ári með for-
eldrum sínum til Norðfjarðar þar
sem hún bjó síðan allan sinn aldur.
Ung að aldri fór hún að vinna fyrir
sér, var þar af tvö ár vinnukona í
Reykjavík. Eftir að þau Ólafur
gengu í hjónaband vann hún við ým-
is störf, fyrst og fremst við fisk-
vinnslu, framan af hjá Íshúsi Kaup-
félagsins Fram en síðan í Frystihúsi
SÚN, en einnig við síldarsöltun og
þrif m.a. hjá Kaupfélaginu Fram. Á
sínum yngri árum stundaði Guðný
handbolta og var um áratuga skeið
virkur félagi í Kvennadeild Slysa-
varnafélagsins á Norðfirði.
Útför Guðnýjar fer fram frá Norð-
fjarðarkirkju í dag, föstudaginn 18.
desember, og hefst athöfnin kl. 14.
Hellisfirði, f. 13.12.
1912, d. 11.12. 1983.
Foreldrar hans voru
Sigurbjörg Ólafs-
dóttir, f. 9.11. 1889, d.
31.3. 1972, og Guð-
mundur Bjarnason, f.
15.4. 1884, d. 6.11.
1961. Börn þeirra
Guðnýjar og Ólafs
eru: 1) Sigurbjörg Jó-
hanna, f. 15.12. 1941,
gift Gústafi Berg
Pálmasyni, f. 11.2.
1940. Dóttir þeirra er
Guðný, f. 14.5. 1962. 2)
Ragna, f. 7.5. 1944, gift Ögmundi
Helgasyni, f. 28.7. 1944, d. 8.3. 2006.
Börn þeirra eru Helga, f. 15.9. 1965,
og Ólafur, f. 15.2. 1976. 3) Stefán
Pétur, f. 15.8. 1947, kvæntur Ástríði
Sveinbjörnsdóttur, f. 4.10. 1950.
Þegar ég hitti Guðnýju tengda-
móður mína, sem var oftast kölluð
Dunna, í fyrsta skipti fyrir fjórum
áratugum birtist mér íslensk al-
þýðukona. Þegar kynnin urðu meiri
komu eiginleikar hennar hver af
öðrum í ljós. Hún var alla tíð mikill
dugnaðarforkur og var iðjuleysi
henni ekki að skapi. Þetta kom
einnig fram með þeim hætti að hún
ætlaðist til að annað heimilisfólk
sýndi af sér dugnað og er ljóst að
margir afkomendur hennar eru
einnig sömu gerðar.
Heimili Dunnu, að Hlíðargötu 7
og síðar í Breiðabliki síðastu tvo
áratugina, var ávallt fallegt og
snyrtilegt. Þar var röð og regla,
hver hlutur á sínum stað. Var ekki
laust við að hún vildi hafa sama
hátt á þegar hún var á heimili mínu
og fannst mér stundum um of, en
kunni fljótt að meta tiltektarsemi
hennar, því ég vissi að góður hugur
fylgdi. Þá var hún sjálf alltaf vel til
fara, má eiginlega segja að hún
hafi verið pjöttuð.
Þrjóska og ákveðni var eitt af því
sem einkenndi Dunnu og er víst að
þeir eiginleikar nýttust henni vel í
baráttu við krabbameinið sem hún
glímdi við í rúman aldarfjórðung.
Meðferðirnar við sjúkdómnum
urðu margar, hún bognaði um
stund en alltaf stóð hún upp aftur,
keik og ungleg eins og ekkert hafi í
skorist.
Dunna var umhyggjusöm kona
og þótti almennt vænt um sína
samferðarmenn. Vænst þótti henni
um Ólaf eiginmann sinn. Hann
glímdi lengi við vanheilsu og þá var
hún alltaf til staðar, var honum
sannkölluð stoð og stytta. Það var
mikið áfall fyrir hana árið 2006
þegar hún missti bæði Ögmund
tengdason sinn og Margréti yngstu
dóttur sína úr krabbameini. Þann
harm bar hún í hljóði.
Samband okkar Dunnu var ávallt
gott. Hún sýndi mér mikinn trúnað
og oft ræddi hún við mig málefni
sem hún bar ekki fyrir aðra í fjöl-
skyldunni. Aldrei sýndi hún annað
en að vera ánægð með þessa einu
tengdadóttur sína og af því get ég
verið stolt.
Dunna var af stórri ætt og vina-
mörg. Það sást vel á þeim fjöl-
mörgu heimsóknum sem hún fékk í
gegnum tíðina. Það var enda alltaf
passað vel upp á að nóg væri til
með kaffinu, mest heimabakað.
Eftir andlát Ólafs fjölgaði heim-
sóknum hennar á Hornafjörð og
eignaðist hún hér stóran vina- og
kunningjahóp sem hún hlakkaði til
að hitta.
Dunna var alla sína tíð mikill
Norðfirðingur og elskaði hún sinn
stað heitt. Hann var fallegastur
allra staða og þar var veðrið best.
Hún fylgdist vel með framgangi
bæjarmálanna en vart gat hún tal-
ist pólitísk. Fáeinum dögum fyrir
andlátið lét hún þó í ljós skoðun
sína á fyrirhuguðum breytingum á
staðsetningu bæjarskrifstofa í
Fjarðabyggð og var ekki sátt enda
gengið á hlut Norðfirðinga að
hennar mati.
Dunna var trúuð kona og treysti
á sinn skapara. Undir lokin fannst
henni sem hann þarna upp mætti
alveg fara að taka við sér, það væri
nú komið nóg. Hún kvaddi þennan
heim sátt við guð og menn. Að leið-
arlokum eru efst í huga þakkir fyr-
ir samfylgdina sem alla tíð var
ánægjuleg.
Ástríður Sveinbjörnsdóttir.
Dagarnir styttast, það dimmir
úti. Djúpur bláminn sem hylur
landið leggst á hug minn og hjarta.
Ég kveð ömmu mína sem skipaði
stóran sess í lífi mínu.
Ég var þeirrar gæfu aðnjótandi
að búa og dvelja langdvölum í húsi
ömmu, Garðshorni, í Neskaupstað.
Þar tók ég fyrstu sporin, sagði
fyrstu orðin og fyrsta sýn mín á líf-
ið var út frá pilsfaldinum hennar
ömmu. Hún var atorkan uppmáluð
konan sú. Ég þurfi oft að hafa mig
alla við að fylgja henni eftir og
hljóp við fót hvort sem það var
fram í hús, út í Kaupfélag eða með
þvottinn út á snúrur. Ég sat á
grasbalanum og horfði á hana
hengja upp hvítt línið sem blakti í
gjólunni og bar við Búlandið.
Seinna teygði ég mig sjálf í snúr-
urnar til að hengja upp og taka nið-
ur þvottinn, útsaumaða dúka og
ilmandi sængurver sem umvöfðu
mig á kvöldin og inn í nóttina.
Ég naut styrkrar handleiðslu og
elsku ömmu minnar. Hún kenndi
mér muninn á réttu og röngu,
heiðarleika í samskiptum við annað
fólk og umburðarlyndi eða hinn
eiginlega tilgang lífsins: að vera al-
mennileg manneskja. Sér til halds
og traust hafði hún Skaparann og
hans einkason, Jesú Krist. Hún átti
í sérstöku, persónulegu sambandi
við þá feðga sem hún treysti fyrir
sér og sínum. Sem barn var ég böð-
uð í bala og að baðinu loknu signd
og klædd í heklaða, bleika klukku.
Sjálf hef ég aldrei komist eins ná-
lægt guði og þá. Í trausti sínu á
Skaparann hafði amma ætið hans
fyrirvara á þeim hlutum sem henni
þóttu ekki sjálfgefnir með orðun-
um: „Ef guð lofar“. Guð lofaði oft
en ekki alltaf.
Þegar yngsta dóttir hennar,
Gréta, dó langt fyrir aldur fram,
tautaði amma Skaparanum til.
Skildi ekki hvað hann ætlaði sér.
Þegar hún var orðin veik og fann
til, leit hún eitt sinn á mig úfin og
sagði: „Nei, nú er hann farinn frá
mér“. Þegar ég spurði um hvern
hún væri að tala svaraði hún: „Nú,
Kristur. Hann er farinn eitthvert
annað.“ Hann fór varla langt, bíður
kannski með afa á öðrum stað.
Ég man ekki eftir samhentari
hjónum en ömmu minni og afa. Líf-
ið fór ekki alltaf mjúkum höndum
um þau, en alltaf stóðu þau saman,
sinntu sínu og viðhéldu virðingunni
og ástinni. Þau voru ánægð hvort
með annað. Fóru í sunnudags-
göngutúra út á vita eða inn í
Dvergastein og þegar harmonikku-
tónlist heyrðist í útvarpinu kom afi
aðvífandi, kankvís á svipinn, og
bauð ömmu upp í dans. Þau döns-
uðu fram og aftur í ganginum
heima, amma rjóð í vöngum. Nú
dansa þau á öðrum stað.
Í lífinu vildu hún hvergi annars
staðar vera en heima á Norðfirði.
Við erum þakklát fyrir þann tíma
sem hún var hjá okkur, strákarnir
mínir og ég. Við hefðum viljað hafa
hana oftar og lengur og yngri son-
ur minn bauðst til að byggja handa
henni hús í garðinum okkar. En
hún vildi heim. Þar vildi hún lifa og
þar vildi hún deyja. Og guð lofaði.
Á sjúkrahúsinu á Norðfirði, þar
sem ég tók mín fyrstu andartök,
tók hún sín síðustu. Ég var hjá
henni og reyndi að styðja hana eins
og hún hefur stutt mig, allt mitt líf.
Ég kveð ömmu mína með sökn-
uði. Ég þakka samfylgdina í gegn-
um lífið og vona að guð lofi að við
hittumst annarsstaðar.
Þín nafna,
Guðný Gústafsdóttir.
Mig langar í fáum orðum að
minnast ömmu minnar, Guðnýjar
Pétursdóttur, sem lést 9. desember
síðastliðinn.
Það er með hlýju og virðingu
sem ég hugsa um ömmu á Norð-
firði. Æðruleysi hennar og seigla
er mér, og öðrum sem hana
þekktu, ómetanleg fyrirmynd, þeg-
ar eitthvað bjátar á. Það eru ekki
allir sem fá að njóta ömmu sinnar
jafn lengi og ég hennar og fyrir
það verð ég alltaf þakklát.
Ég var svo lánsöm að fá að kynn-
ast henni og Ólafi afa, einkum á
unglingsárunum þegar ég vann í
saltfisk- og skreiðarverkun Síldar-
vinnslunnar í Neskaupstað, og
heimili þeirra í Garðshorni varð
óaðskiljanlegur hluti af sumri
borgarbarnsins. Húsið, garðurinn
og túnið, já og öll torfan við Hlíð-
argötuna var sú rót sem tengdi mig
við móðurættina fyrir austan. Yfir
öllu vöktu fjöllin, brött og hömrum
girt; græn og fögur á sumrin en
snævi þakin og svolítið ógnvænleg
á vetrum, þótt um það væri ekki
talað hátt. Já, veturnir; lengi vel
þekkti ég engin jól nema á Norð-
firði, með rjúpna- og teistuilmi og
jóladagsveislum frammi í húsi hjá
Stellu og Dodda sem fá jólaboð
önnur hafa jafnast á við.
Að fara austur til að halda jól hjá
ömmu og afa, með ættingjum og
vinum, var náttúrulögmál, sem enn
er svolítið skrítið að brjóta. Minn-
ingin um norðfirsk jól á kafi í snjó,
skíðasleðaferðum niður í bæ og
litlum húsum kúrandi í hlíðinni
með marglit ljós í gluggum er sú
sem enn gefur jólunum raunveru-
legt gildi. Og þar var amma hæst-
ráðandi, búin að fylla búrið af krás-
um og þrífa allt hátt og lágt, og
gæta þess að allt stæðist hennar
ítrustu kröfur um hvernig halda
ætti heimili þannig að sómi væri
að.
Prjónlesið frá ömmu sem hlýjaði
manni og kleinurnar sem kitluðu
bragðlaukana eru bara lítill hluti af
því sem maður hefur tekið í arf frá
henni og mun bera með sér allt líf-
ið. Það stærsta sem hún hefur gef-
ið okkur afkomendum sínum er sá
ótrúlegi styrkur sem hún alltaf bjó
yfir þegar á móti blés; sérstaklega
þegar hún veiktist af krabbameini
– ekki bara einu sinni heldur fimm
sinnum. Hún missti manninn sinn,
tengdason og yngstu dóttur sína úr
þessum sama sjúkdómi, en lét ekki
bugast. Það var krabbinn sem að
lokum lagði hana að velli og henni
fannst það eiginlega ekki nógu gott
að sjúkdómur sem hún hafði hrós-
að sigri yfir svo oft skyldi hafa yf-
irhöndina í þessu síðasta stríði
hennar. En undir það síðasta var
hún sátt við þessi málalok og við
sjáum hana í anda dansa vals við
afa um þröngar vistarverur Garðs-
horns með bros á vör og kannski
með svuntu, tilbúna að stökkva að
eldavélinni að dansinum loknum til
að steikja sínar dásamlegu fiski-
bollur sem engar aðrar fiskibollur
geta jafnast á við.
Blessuð sé minning ömmu á
Norðfirði.
Helga Ögmundardóttir
og fjölskylda.
Guðný amma er látin. Með sökn-
uði viljum við systur minnast henn-
ar í nokkrum orðum.
Amma var mikill dugnaðarfork-
ur, sveif um hýbýli og fjöll eins og
stormsveipur. Heimili hennar var
alltaf hreint og fínt en um leið
mjög notalegt. Hún tók ávallt vel á
móti öllu sínu fólki. Sem börn nut-
um við góðra stunda hjá henni á
Norðfirði, borðuðum mikið af sand-
köku og drukkum mjólk með. Hús-
ið við Hlíðargötu var vægast sagt
ævintýrahöll, á öllum hæðunum
þremur mátti finna spennandi staði
og dót. Kassinn uppi í risi með
upptrekktum apa á mótorhjóli fékk
ómælda athygli en dúkkulísurnar í
kjallaranum voru samt það allra
flottasta. Við systur vorum alltaf
ákveðnar í því að eignast Garðs-
horn þegar við yrðum eldri og búa
þar saman ásamt frænku okkar,
hæðunum skiptum við bróðurlega á
milli okkar.
Eftir að afi dó kom amma nokk-
uð oft til okkar yfir hátíðarnar. Það
var gott að hafa hana hjá okkur,
jólin voru enn hátíðlegri með
henni. Oft fannst okkur sem jólin
kæmu ekki án hennar, má það
sennilega rekja til skínandi gólfa
og lyktar af hreinlæti sem fylgdi
henni. Nú á seinni árum höfum við
heimsótt hana reglulega. Dætur
okkar voru lánsamar að fá að njóta
samvista við hana, þær voru henni
sem gullmolar. Peysur, húfur, vett-
lingar og sokkar sem hún prjónaði
hafa haldið hita á þeim og vakið
ómælda athygli, enda vandvirkni
og fallegt handbragð í fyrirrúmi.
Þrátt fyrir háan aldur sat hún og
prjónaði fram á síðasta dag, fatnað
sem við munum geyma með þakk-
læti í hjarta.
Amma var góð fyrirmynd og
kenndi okkur góð gildi. Þessi gildi
munum við geyma í huga okkar og
reyna að lifa eftir af bestu getu.
Ömmu verður sárt saknað, en það
er með þakklæti og bros á vor sem
við kveðjum hana í dag. Minning
um góða, kraftmikla og glæsilega
konu mun hlýja okkur um hjarta-
rætur um ókomna tíð.
Gunnhildur og Vilborg
Stefánsdætur.
Ingimar sonur minn var staddur
hérna í Reykjavík um helgina og
við ræddum aðeins um fráfall
Dunnu langömmu, eins og hann
kallaði hana alltaf. Það sem hann
sagði meðal annars var „Það er svo
sorglegt að hún er dáin“ og það er
satt hjá honum og ég er viss um að
allir sem þekktu hana eru sama
sinnis. Amma var nefnilega þeim
eiginleikum gædd að öllum þótti
vænt um hana. Ég var á mínu
fyrsta ári þegar ég fór til hennar
og afa nafna austur á Norðfjörð og
í minningunni fór ég austur öll
sumur, í það minnsta til 10 ára ald-
urs. Heimili ömmu var manni alltaf
opið, ekkert síður eftir að afi var
dáinn en þá var ég 8 ára.
Það hefði líklega mörgum konum
á hennar aldri fundist nóg um að
taka frískan strákling inn á heim-
ilið en ég man bara einu sinni eftir
að amma byrsti sig við mig. Það
var eftir að fréttist af mér á bæj-
arbryggjunni með Stefáni Arasyni,
vini mínum, þar sem við höfðum
verið að dorga í gegnum gat á
bryggjunni og fórum víst full
ógætilega. Maður lét sér þetta að
kenningu verða og reyndi að passa
sig eins og mögulegt var, þótt mað-
ur hafi örugglega einhvern tíma
gleymt sér í hita leiksins þegar
hver risa ufsinn eða þorskurinn á
fætur öðrum var dreginn upp á
bryggju. Sigri hrósandi fór ég svo
heim með fenginn og bað ömmu að
elda hann. Oftast var því tekið vel,
en ég fékk svo að heyra það löngu
síðar að aflinn hafði farið í ruslið og
í staðinn hafi verið elduð ýsa sem
að sjálfsögðu rann ljúft ofan í veiði-
manninn á formi soðins fisks eða
fiskibolla, enda bjó amma til besta
mat í heimi. Annað dæmi um
hversu einstök amma var, er þegar
ég var á ferð á Norðfirði veturinn
2003-2004 með þáverandi skóla-
systkinum mínum í fiskeldisfræði
við Hólaskóla. Ég gisti hjá ömmu
eins og vera bar en áður en för
hópsins var haldið frá Norðfirði
vildi amma endilega bjóða öllum í
kaffi til sín. Þetta voru um 20
manns sem öllum var stefnt í litlu
íbúðina hennar í Breiðabliki og
vöfflur voru bakaðar handa hópn-
um. Allir fóru því saddir og sælir
úr firðinum, en ömmu þótti verst
að deigið var keypt en ekki heima-
gert.
Eftir að ég eltist hef ég reynt að
að fara austur til ömmu að minnsta
kosti einu sinni á ári. Það hefur
mér tekist í flestum tilvikum.
Núna, þegar hún er fallin frá, á
ferðunum án efa eftir að fækka.
Þegar leiðin liggur austur og geng-
ið verður um fjöllin og stoppað í
lautum fullum af berjum, á hug-
urinn eftir að berast til ömmu, þar
sem hún hleypur um hlíðarnar með
berjafötur og fyllir þær hverja af
fætur annarri, létt eins og hind
sem lætur ekkert stöðva sig.
Ólafur Ögmundarson.
Síðastliðið sumar dvaldi ég
ásamt unnusti minni og 4 mánaða
syni í nokkra daga með ömmu í
sumarbústað við Lagarfljót. Við
drifum hana með okkur á ættarmót
Pétursættarinnar sem þá var hald-
ið í Hallormsstað. Þar gekk hún
um og ræddi við alla sem á hennar
vegi urðu og var ekki að sjá að
þarna væri 92 ára gömul kona á
ferð.
Í sumarbústaðnum var rætt um
allt milli himins og jarðar. Eins og
flestar umræður á Íslandi þetta
sumar var auðvitað komið niður á
kreppuna. Kreppa? Þetta kallaði
amma ekki kreppu. Amma er fædd
1917, undir lok fyrri heimsstyrjald-
arinnar. Eftir það gekk yfir Ísland
frostavetur, heimskreppan sem Ís-
lendingar fengu að kenna á og önn-
ur heimsstyrjöld. Það hefur eflaust
oft verið skortur á heimili ömmu
sem var dóttir verkafólks en hún
afgreiddi æsku sína á einfaldan
hátt, „aldrei þurfti maður að
svelta“. Þessi setning lýsir lífsvið-
horfum ömmu betur en ég gæti út-
skýrt í heilli bók. Hún var ávallt
þakklát fyrir það sem hún hafði og
sá nú ekki ástæðu til þess að gera
meira úr hlutunum en þetta. Amma
hafði verið með krabbamein frá því
áður en ég fæddist. Það þótti henni
nú ekki merkilegt en erfiðari voru
þau mein sem aðrir þurftu að bera
á sálinni, því sum sár er ekki hægt
að skera burtu eins og hún sagði
svo snyrtilega. Það var aldrei neitt
að ömmu. Hún sagði ósjaldan á
seinni árum þegar spurt var um
heilsuna: „Ef það væri ekki fyrir
þetta hné, þá væri ekkert að“.
Amma skilur eftir sig lífsgildi.
Vera þakklátur, njóta þess sem
maður hefur og skynja hver hinn
raunverulegu verðmæti eru í lífinu,
þau sem ekki eru metin til fjár.
Þetta eru gildi sem fleiri mættu
taka sér til fyrirmyndar og er ég
þar engin undantekning.
Bjarni Ólafur Stefánsson.
Í fáeinum orðum vil ég minnast
hennar Guðnýjar móðursystur
minnar, sem lést á sjúkrahúsi Nes-
kaupstaðar þann 9. desember síð-
astliðinn 92 ára að aldri. Foreldrar
hennar voru þau Stefanía Una Pét-
ursdóttir og Pétur Pétursson. Þau
hófu búskap sinn á Héraði við
þröngan kost, um þar síðustu ald-
armót. Vegna ástandsins stefndu
þau á að flytja til Vesturheims og í
Guðný Pétursdóttir