Morgunblaðið - 27.11.2010, Blaðsíða 17

Jólablað Morgunblaðsins 2010 107
Auk þess sést til hans gægjast í ísskápinn á fjölda heim-
ila. Allt til ársins 1964 skapaði Sundblom nýjar útgáfur
af jólasveininum. Allar götur síðan þá hefur Kóka kóla
byggt auglýsingar sínar á þessum upprunalegu mynd-
um Sundbloms. Sum af verkum hans hafa verið til sýnis
í Louvre í París.
Það er algengur misskilningur að jólasveinninn klæð-
ist rauðu vegna þess að rauður sé litur Kóka kóla. Raun-
in er að jólasveinninn klæddist rauðu löngu áður en
Sundblom málaði hann fyrir Kóka kóla. Fólk heillaðist
svo af þessari ímynd sem Sundblom náði að skapa að ef
eitthvað breyttist í myndunum fékk Kóka kóla send bréf
með athugasemdum. Eitt árið hafði Sundblom málað
beltið þannig að sylgjan sneri öfugt (kannski vegna þess
að hann notaðist við spegilmynd af sjálfum sér á meðan
hann málaði). Annað ár gerðist það að jólasveinninn var
ekki með neinn giftingarhring og þá komu fyrirspurnir
um hvað hefði komið fyrir konuna hans.
arndishuldu@gmail.com
K
óka kóla-jólasveinninn er orðinn 79 ára. Haddon
Sundblom málaði fyrsta kóka kóla-jólasveininn
1931 og birtist hann fyrst í auglýsingu í blaðinu
The Saturday Evening Post. Áður hafði jóla-
sveinninn verið túlkaður á marga ólíka vegu. Sem lítill og
mjór, feitur og stór og allt þar á milli. Hann hefur á
myndum klæðst biskupskufli jafnt sem víkingaklæðum.
Á einni mynd líkist hann nokkuð álfi og er hálf skelfileg-
ur. Jólasveinn nútímans er samsafn hugmynda úr mörg-
um sögum frá ólíkum löndum.
Thomas Nast, skopmyndateiknari í borgarastyrjöld
Bandaríkjanna, teiknaði jólasveininn fyrir tímaritið
„Harper’s Weekly“ í janúar 1863. Þar teiknar hann jóla-
sveininn sem litla álfslega veru á bandi norðurríkjanna.
Nast teiknaði jólasveininn af og til í 30 ár og á þeim tíma
breyttist liturinn á frakkanum hans frá ljósum náttúrulit
yfir í þennan klassíska rauða. Það var túlkun Nast á heil-
ögum Nikulási.
Stífur og strangur
Kóka kóla-jólaauglýsingar birtust fyrst í dagblöðum
upp úr 1920. Á þeim myndum virðist jólasveinninn stífur
og strangur eins og í anda Thomas Nast. Á þessum tíma
hugsaði fólk um Kóka kóla sem svalandi drykk á heitum
degi. Auglýsingaherferðin 1922 var með slagorðið
„Þorsti þekkir enga árstíð“, svo var smellt við sannri
ímynd vetrar, jólasveininum.
Árið 1931 réð Kóka kóla Haddon Sundblom til að
hanna auglýsingaspjöld með jólasveininum. Sundblom
leitaði innblásturs í ljóðið Jólanótt frá 1822 eftir Clement
Clark Moor. Það sýnir jólasveininn á skoplegan, vin-
gjarnlegan og mannlegan hátt. Í 33 ár málaði Sundblom
myndir af jólasveininum sem hafa skapað þá mynd sem
fólk á öllum aldri og um allan heim hefur af jólasvein-
inum í dag.
Í auglýsingunum á árunum1931-1964 má sjá jólasvein-
inn leika sér að þeim leikföngum sem hann færir börn-
um. Hann sést staldra við til að lesa bréf, fá sér svalandi
kóksopa og leika sér við börn sem vöktu eftir honum.
Kóka kóla-jólasveinninn er 79 ára gamall
Staðalmynd jólasveins nútímans er
rauðklæddur, kátur og feitur karl með
hvítt alskegg. En sveinki hefur ekki allt-
af birst í þessari mynd og í raun eru það
auglýsingar Kóka kóla sem hafa fest
þessa mynd í sessi.
Sveinki Það virðist gott að vera með kókflösku við
höndina þegar smíða á leikföng fyrir góðu börnin.
Úr Harper’s Weekly, 3. janúar
1863:
Það var nóvember og jóla-
sveinninn bauð til aðventuboðs.
Þetta var viðburður þar sem ekki
einungis fínu brúðanna var vænst
heldur einnig margra annarra
íbúa Leikfangalands. Öllum sem
mögulega gátu mætt fannst það
skylda sín að gera svo. Jóla-
sveinninn ætlaðist til þess að
heyra frá njósnurum sínum,
gömlu brúðunum, fréttir af fram-
komu og hegðun litlu vina hans,
barnanna. Þannig mundi hann
vita hver ætti skilið verðlaun og
hver mætti eiga von á að fá kola-
mola í skóinn sem refsingu fyrir
slæma hegðun. Hann vænti þess
líka að frétta frá þessum áreið-
anlegu brúðum hvað allar mæð-
ur, systur og frænkur gerðu hon-
um til aðstoðar. Jólasveinninn
treysti brúðunum fullkomlega.
Þær voru mjög gáfaðar af svona
litlum verum að vera. Brúðurnar
sváfu alltaf með að minnsta kosti
annað augað opið. Þannig höfðu
þær öll ráð til að heyra hvaða
leyndarmál voru rædd eftir að
börnin voru komin í bólið. Auð-
vitað hlustuðu þær alltaf með
hagsmuni barnanna efst í huga
og allt sem að þeim lyti.
Jólasveinninn hélt boð sitt allt-
af tímanlega fyrir jól svo hann
vissi nákvæmlega hvað hann
þyrfti að gera og hverjum skyldi
treysta.
Boðið var haldið í uppáhalds-
vetrarhöll jólasveinsins, íshelli í
fjallinu Heklu. Jólasveininum
fannst loftslagið þar henta heilsu
sinni betur en loftslagið syðra.
Jólasveinaball eða
beiðni til barnanna