Ný saga - 01.01.1990, Blaðsíða 7

Refsingar fyrr á öldum voru haröar og ístendingar fylgdu tiðarandanum. Þeir náöu þó aldrei sömu leikni og ýmsar Evrópuþjóöir í að pína og
drepa fólk. Þegar hegnt var fyrir oröbragð var algengast aö refsaö væri meö hýöingu. Harðar var tekið á mönnum eins og Ásmundi Jónssyni,
en hann var hengdur á alþingi 1701 fyrir flakk, oröbragö og þjófnað. Myndin sýnir refsiaöferöir sem beitt var í Þýskalandi um 1500.
hefði sagt umrædd orð, en
hefði hann gert það, þá hefði
það verið af „drykkjuskap og
brjáluðu viti.“ Hann bað síðan
guð og yfirvaldið auðmjúklega
fyrirgefningar á orðum sínum,
var kagstrýktur og látinn slá
sig tvisvar á munninn.9
Ekki er hægt að greina af
þessum dæmum að Jónunum
hafi verið illa viö sinn kóng.
Þeir voru einfaldlega að gera
gys að honum, en það að
jafnvel saklaust grín um kóng-
inn var ekki j^olað sýnir hve
yfirvöldum var umhugað um
virðingu hans hátignar.
ORÐBRAGÐ OG
ÓLÆTIVIÐ VERALD-
LEGA VALDSMENN
Það var ekki síður illa séð ef
menn hrakyrtu undirmenn
konungs og yfirvöld landsins
en konung sjálfan. Samkvæmt
Norsku lögum og drögum að
íslenskri lögbók sem unnið
var að frá lokum 17. aldar, átti
að dæma þá sem leynilega
löstuðu eða spottuðu ærlegt
fólk í lífstíðar þrælkunarvinnu.
Þá sem atyrtu yfii-valdið átti að
hálshöggva.10 Þetta sýnir að
greinarmunur var gerður á al-
menningi og yfirvöldum í
þessu efni.
Landsmenn hafa örugglega
oft bölvað íslenskum og
dönskum ráðamönnum sín-
um. Oftast nær hefur það ekki
náð eyrum þeirra og því eru
fáar heimildir til um þetta. í
þeim tilfellum þar sem heim-
ildir hafa að geyma dæmi um
virðingarleysi við yfirvöld er
j^að mjög oft vegna þess aö
oröin féllu í návist valdsmann-
Hann baö síöan guö
og yfirvaldiö auömjúk-
lega fyrirgefningar á
oröum sinum, var
kagstrýktur og látinn
slá sig tvisvar á
munninn.
anna sjálfra. Þetta gerðist til
dæmis á manntals- eða hér-
aðsþingum þar sent margt
fólk var saman komið. Slíkt
var að sjálfsögðu ekki látiö ó-
refsað. Jóni Sveinssyni mislík-
aði eitthvað við valdsmenn á
héraðsjhngi að Ingjaldshóli á
Snæfellsnesi árið 1697 og
sagði: „Andskotinn fortæri
brennivíninu ykkar í nótt, ef
hann hefur nokkra þóknan á
mér.“ Málið kom fyrir alþingi
en var vísað aftur heint í hér-
að og tekið fyrir 5. nóvember
1697. Jón var dæmdur til að
líða „alvarlega" húðlátsrefs-
ingu." Jón gerði sig með
þessu bæði sekan unt guðlast
og óvirðingu við yfirvöldin og
var refsað í samræmi við það.
Svipað var uppi á teningn-
um í máli Borgfirðingsins Pét-
urs Jónssonar sem var dæmd-