Ný saga - 01.01.1990, Blaðsíða 29

DIGBYBAGALUNN, ÍSLENSK USTASMÍÐ
þeirra sem vitað er að ferðað-
ist hingað á þessum árum hafi
tengst Digby fjölskyldunni.2'
Sir Joseph Banks kemst næst
því að tengjast Digbyunum
því báðar fjölskyldurnar eru
ættaðar frá Dorset.
Þetta segir að sjálfsögðu
ekki alla söguna því aðeins
fáir þeirra sem hingað ferðuð-
ust skrifuðu endurminningar
sínar og enn færri gáfu þær
út. Það er því ekki útilokað
að einhver Digbyanna eða
fólk þeim tengt hafi slæðst
hingað á áðurnefndu tímabili
þó ekki finnist um það ritaðar
heimildir. Ekki er heldur ó-
hugsandi að bagallinn hafi
borist til Englands i gegnum
önnur lönd því næsta lítil
tengsl voru rnilli íslands og
Englands eftir að ensku öld-
inni lauk og þar til Sir Joseþh
Banks og félagar komu til
landsins, ef frá er talið versl-
unarævintýri þeirra Bjarna
Hallgrímssonar, Sigurður Ingi-
mundarsonar og nokkurra
annara á 17. öld.
Hvernig sem það nú var þá
verður ferill Digbybagalsins á-
fram óráðin gáta þar til eitt-
hvað nýtt kemur fram sem
bregður ljósi á málið. Senni-
legast er að biskupinn sem
prýðir bagalskrókinn ásamt
Olafi helga sé annað hvort
heilagur Þorlákur eða Jón
Ögmundarson höfuðdýrlingur
Norðlendinga. Auðvitað kem-
ur Guðmundur góði einnig til
greina en þó finnst mér lík-
legra að Jóni hafi verið skip-
aður þessi virðingarsess sé
bagallinn frá Hólakirkju kom-
inn.
Það má líka ímynda sér, ef
biskupinn á að vera heilagur
Þorlákur, að þetta sé andlits-
mynd sem ber nokkurt svip-
mót af honunt. Við skulum
ekki gleyma því að helgi Þor-
láks biskups kom upp
skömmu eftir að hann dó
þannig að ekkert mælir á móti
því að gerðar hafi verið helgi-
myndir sem báru svipmót af
honum og að þessar myndir
Það erþví ekki úti-
iokaö að einhver Dig-
byanna eða fóik þeim
tengt hafi slæöst
hingað á áðurnefndu
tímabili þó ekki finnist
um það ritaðar
heimildir.
Hvernig sem það nú
var þá verður ferill
Digbybagaisins áfram
óráðin gáta þar til eitt-
hvað nýtt kemur fram
sem bregður Ijósi á
málið.
hafi varðveist í þau rúm 150
ár sem liðu frá því að Þorlák-
ur var tekinn í heilagra manna
tölu og þar til bagallinn var
gerður og þær síðan verið
notaðar sem fyrirmyndir að
öðrum helgimyndum af hon-
um. En nú er sagnfræðingur-
inn kominn á hálan ís svo lik-
lega er best að linni.
LOKAORÐ
í þessu greinarkorni þykist ég
hafa sýnt framá að Digbyba-
gallinn sé að öllum líkindum
íslensk smíð en ekki norsk og
trúlega verið í eigu annars
hvors íslenska biskupsstólsins.
Ef að líkum lætur er bisk-
upinn á baglinum annað hvort
Þorlákur Þórhallsson eða Jón
Ögmundarson. Bagallinn hef-
ur sennilega flækst til Bret-
landseyja á tímabilinu frá því
um siðbreytingu og fram á 19.
öld.
Niðurstaða j^essarar athug-
unar hlýtur vekja upp þá
spurningu hvort fleiri gripir í
erlendum söfnum sem hingað
til hafa verið taldir af
skandinavískum uppruna séu
í raun íslenskir.
TILVÍSANIR
1. „Head of a Pastoral Staff. On one
side St. Olaf, King of Norway, and on
the other a bishop, variously
identified as St. Thorlak of Iceland,
Bishop of Skálholt, St, Eskill of
Strángnas, St. Henry of Uppsala, or
St. Willehad of Bremen. Walrus ivory
with traces of gilding and restored
with bone. Norwegian or Danish,
middle of the 14. th century. The
bone restoration is of later date. Lent
By Mr. S. Wingfield Digby.“
2. Bréf frá Paul Williamson safnveröi í
Victoríu- og Albertssafninu til höf-
undardagsett 1. september 1989.
3. Björn Th. Björnsson: íslenzka teikni-
bókiti t Ártiasafni. Rv. 1954. bls. 97.
4. Sama rit: bls. 36.
5. Sama rit: bls. 23, 90 og 128.
6. Selma Jónsdóttir: Lýsitigar Helga-
staðabókar. Helgastaðabók Perg. 4to
Nr. 16 Reykjavík 1982 bls. 107.
7 Sama rit: bls. 108.
8. Selma Jónsdóttir: Lýsingar í Stjórn-
arhandriti. Reykjavík 1971. bls 67
9. Middelalderkunst fra Norge i atidre
latide. Oslo 1972. bls. 46.
10. Knut Berg: Digby-staven. Norsk
benskurd fra middelalderen? Kunst
og kultur Oslo 1957 bls. 224.
11. Biskupasögur 1. Kaupmannahöfn
1856. bls. 143.
12. Biskupar voru ekki einir um aö bera
bagla. Ábótar og abbadísir báru þá
einnig sem embættistákn og eru til
heimildir um aö klaustrin hafi átt þó
nokkra bagla. Sjá nánar. D.I. II. bls.
738. D.l. III. bls. 213 og 718. DI. IV.
bls. 170. og 238. D.I. IX. bls. 190, 305
°g 313.
13. D.I. III. bls. 612.
14. D.I. IX. bls. 296 - 97.
15. D.l. XI. bls. 850.
16. D.I. XV. bls. 214.
17. Bréf frá Símoni Wingfield Digby til
höfundar dagsett 25. maí 1989.
18. Tveir bæir á Englandi bera petta
nafn. Annars vegar borgin Great Yar-
mouth í Norfolk og svo hins vegar
lítill hafnarbær á Isle of Wight. Ekki
er ljóst af heimildum um hvorn bæ-
inn er aö ræöa.
19. Úr bréfabókum Brynjólfs biskups
Sveinssonar. Safn Frceðafélagsins um
ísland og íslendinga XII. Kaup-
mannahöfn 1942. bls. 227
20. Úr bréfabókum Brynjólfs biskups
Sveinssonar. Safti Frœðafélagsitis uttt
íslattd og íslendittga XII. Kaup-
mannahöfn 1942. bls. 209 - 213
21. Bréf frá Símoni Wingfield Digby til
höfundar dagsett 17. ágúst 1989.
27