Ný saga - 01.01.1990, Qupperneq 48

EGGERT ÞÓR BERNHARÐSSON
vetningafélagsins eitt starfsárið
undir lok sjötta áratugarins.38 í
samræmi við aldursskiptingu
innflytjenda til bæjarins var
stærstur hluti félagsmanna yfir
tvítugu og því drjúgur hluti
íbúa höfuðstaðarins á þeim
aldri starfandi í átthagafélög-
um á þessu tímaskeiði.
Draumur átthagafélaganna
var löngum að eignast hús
undir starfsemi sína til þess að
geta sinnt félagsþörfinni sem
best. Fyrsta félagið sem kom
upp félagsheimili í bænum var
Breiðfirðingafélagið. Breiðfirð-
ingaheimilið, eða „Breiðfirð-
ingabúð" eins og húsið var
venjulega kallað, var tekið í
notkun vorið 1946 og varð
mikil lyftistöng fyrir félags-
starfið. Öðrum félögum lánað-
ist aldrei að komast undir eig-
ið þak eða voru mun lengur
að því en Breiðfirðingar. Sum-
um tókst það ekki fyrr en á
sjöunda og áttunda áratugnum
eða á þeim árum er verulega
tók að halla undan fæti hjá
átthagafélögum í Reykjavík.
HALLAR
UNDAN FÆTI
Ýmis teikn boðuðu dvínandi
gengi átthagafélaga í Reykjavík
eftir 1960. Félagsmönnum
fækkaði og æ fleiri voru óvirk-
ir.39 har sem nokkur endurnýj-
un átti sér stað hlóðust hin
raunverulegu störf venjulega á
fremur fáa félagsmenn. Funda-
sókn dofnaði. Tími hinna fjöl-
mennu funda var liðinn. Fé-
lögin lögðu sjaldnast niður
störf en fæst áttu þau samt
„þann kraft áhuga og hugsjóna
sem hóf merki þeirra til veg-
semdar í upphafi.“'t0 Starfið
dróst verulega saman og hjá
flestum þeirra mynduðu árshá-
tíð, þorrablót, jólaball barna,
kaffisamsæti hinna eldri og
sumarferðalag út á land uppi-
stöðuna. Með tímanum breytt-
ust átthagafélögin því í hálf-
gildings skemmtifélög, enda
taldi fólk þörfina fyrir góðan
Þegar bátur hafði flutt Breiöfiröingakórinn í Flatey 1945 gekk hópurinn í skrúögöngu í átt aö kirkjunni.
Fremstir fóru fánaberar meö íslenska fánann og fétagsfánann.
félagsskap síst minni á áttunda
og níunda áratugnum en við
stofnun félaganna um miðbik
aldarinnar."
Samdrátturinn í félagsstarf-
inu kom fram á ýmsum svið-
um. Á sjöunda áratugnum var
t.d. naumast nema einn fé-
lagsfundur árlega hjá Breið-
firðingafélaginu, aðalfundur,
og hann sóttu oft varla fleiri
en þrjátíu manns. Pá fækkaði
mjög því fólki sem sótti spila-
og kynningarkvöld þess félags
og á árshátíðum og meirihátt-
ar gildum var einnig mun
færra en fyrr á tíð. I árslok
1967 var reynt að boða til al-
menns fundar í Oddfellow-
húsinu, „eins og í gamla
daga“, en innan við 20 manns
mættu þar. Eftir því sem al-
mennum fundum fækkaði
urðu stjórnarfundirnir nauð-
synlegri. Peir voru oft margir
árlega og nefndafundir í
tengslum við þá. Svo að segja
öil málefni Breiðfirðingafé-
lagsins voru útkljáð á stjórnar-
fundum.42 Þannig þrengdist
um félagsstarfið og í byrjun
níunda áratugar var svo kom-
ið að fresta varð árshátíð
Breiðfirðinga „þar sem þátt-
taka var ekki nægileg og er
það umhugsunarefni stjórnar-
innar þar sem árshátíðir hafa
þótt takast með ágætum á
liðnum árum.“43 Úr árshátíðar-
leysinu rættist og Breiðfirðing-
ar gátu haldið slíkar hátíðir
síðar á níunda áratugnum.'1'1
Flest önnur átthagafélög í
bænum áttu við deyfð og
doða að etja í félagsstarfinu
eftir 1960.
Átthagafélögin voru áhuga-
félög og því byggðist fram-
gangur mála á fórnfúsu starfi
félagsmannanna. Æ erfiðara
var að fá fólk til þess að sjá
sjálft um skemmtiatriði á sam-
komum og það þótti eitt af
einkennum og breytingum
tímanna að fólk vann „yfirleitt
ekki af átthagaást eða fórnar-
lund einni saman“ og ekki
stoðaði „annað en viðurkenna
þá staðreynd hvort sem það
líkar betur eða verr.“" Yfirleitt
sættu forystumenn félaganna
sig illa viö þessa þróun. Tími
hinna þjóðhollu trúu vinnu-
hjúa var liðinn. Allt varð að
borga í beinhörðum pening-
um. Hins vegar var hægt að fá
hæft fólk til starfa sem vann
sín verk af kunnáttu og trú-
mennsku og taldi sjálfsagt að
vanda það sem því var trúað
Þar sem nokkur end-
urnýjun átti sér stað
hlóöust hin raunveru-
legu störf venjulega á
fremur fáa félags-
menn. Fundasókn
dofnaöi. Tími hinna
fjötmennu funda var
liöinn.
46