Ný saga - 01.01.1990, Qupperneq 49

ROMM ER SU TAUG
til og gerðu hin bestu skil. Og
það var mikilsvert en dugði
þó oft á tíðum skammt. Jafn-
vel þótt vel væri vandað til
skemmtikvölda, bestu skemmti-
kraftar borgarinnar fengnir til
starfa og tækist að fá
skemmtiefni úr röðum félags-
manna sjálfra, þá var sjaldnast
þétt setinn bekkurinn. Söngur,
kaþpræður, mælskukeppni,
kveðskapur, hljómsveitir, leik-
arar og trúðar megnuðu ekki
að draga að sér fólk í stríðum
straumum. Átthagafélögin
máttu sín lítils í samkeppninni
við hið ört vaxandi skemmt-
ana- og félagslíf í Reykjavík á
sjöunda og þó einkum á átt-
unda og níunda áratugnum.
Tímarnir höfðu breyst. Fjöl-
breytni borgarlífsins dró til sín
fólk. Hörgull skemmtana var
enginn. Átthagafélögin höfðu
vissulega auðveldað mörgum
innflytjendum umskiptin sem
gátu fylgt flutningnum til
Reykjavíkur, en þegar þeir
höfðu búið í bænum nokkurn
tíma, komist yfir erfiðasta
hjallann í þéttbýlinu, stofnuðu
þeir gjarnan til vinakynna á
öðrum vettvangi, kynntust
nýju fólki og tóku þátt í fé-
lagslífi af ólíku tagi. Úr nógu
var að moða.
Jafnvel ferðalög á heima-
slóðir misstu aðdráttarafl sitt.
Undir lok sjötta áratugar, en
þó einkum eftir 1960, sóttust
sífellt færri eftir að fara í slíkar
hópferðir. Og oftar en ekki
brá svo við að farið væri á
staði fjarlæga bernskuslóðum,
t.d. í Þórsmörk eða Þingvalla-
hringinn. Yfirleitt var reynt að
fara eina ferð árlega en stund-
um tókst það ekki sökum
dræmrar þátttöku. Þröngt var
um vik í samkeppninni um
ferðalög fólks og grundvöllur
ferðalaga raskaðist mjög er á
leið öldina. Sérstakar ferða-
skrifstofur tóku við forystu átt-
hagafélaganna á sviði sumar-
ferðalaga og fólk var því
miklu síður háð hópferðum
félaganna en áður. Þá breytt-
ust aðstæður verulega með al-
mennari og aukinni bifreiða-
eign Reykvíkinga eftir 1960.
Fólk gat þessvegna farið á eig-
in vegum heim í hérað ef jxið
vildi, en á móti kom að íbúum
sveitanna fór fækkandi og því
minni möguleikar að heim-
sækja ættingja en áður. Sumar-
leyfi fólks voru skipulögð á
annan hátt en áður og ferðir
til útlanda færðust í aukana. Á
árum síðari heimsstyrjaldar-
innar var ekki hlaupið að því
að fara til annarra landa og
fram á sjöunda áratuginn var
það ekki á hvers manns færi
að ferðast erlendis. Með bætt-
um flugsamgöngum, auknum
fjárráðum og þjónustu ferða-
skrifstofa flykktist fólk utan.
Allt þetta stuðlaði að því að
gera átthagafélögum erfiðara
fyrir um hópferðir. Og vafa-
laust hefur treginn við að sjá
hrörnunina, sem oft fór hörð-
um höndum um allt það sem
fólk hafði byggt upp heima í
héraði áður en það flutti, átt
sinn þátt í því að ánægjan af
að heimsækja fornar slóðir
minnkaði hjá sumum.46
Samstarf átthagafélaganna í
Reykjavík var oft ekki upp á
marga fiska. Hugmynd um
stofnun átthagasambands kom
fram fljótlega á fimmta ára-
tugnum og þá vakti fyrir
mönnum að treysta tengslin
milli félaga og gera smærri fé-
lögum kleift að stunda ýmis
konar starfsemi sem þau réðu
ekki viö sökum kostnaðar,
m.a. með því að eiga hlut í
húsi átthagasambandsins. En
tómlæti og samtakaleysi hinna
einstöku átthagafélaga og ótti
við kostnað og yfirdrottnun
sem slíkt allsherjarsamband
gæti haft í för með sér haml-
aði framkvæmdum. Einnig ótti
smærri félaga við þau stærri.
Annaö sem átti hlut í því
hversu átthagafélögum hnign-
aði var metingur milli félaga í
bænum. Fólk lét oft ekki af
héraðs- og hrepparíg þegar
það flutti til bæjarins og „það
hefur þótt við brenna um hér-
aðafélögin að hvert og eitt
þættist af sínum átthögum og
sínum fyrri mönnum, og full-
mikið væri af þessum metingi
Jafnvel þótt vel væri
vandað til skemmti-
kvölda, bestu skemmti-
kraftar borgarinnar
fengnir til starfa og
tækist að fá skemmti-
efni úr röðum félags-
manna sjálfra, þá var
sjaldnast þétt setinn
bekkurinn.
Þegar komið var að Flateyjarkirkju stilltu kórfélagarnir sér upp til myndatöku, en þeim var vel fagnað í
eynni og góður rómur gerður að söngnum.
47