Ný saga - 01.01.1990, Side 65

legt. Það var á grunvelli kenn-
ingarinnar um hið óumflýjan-
lega hrun sem þessir flokkar
börðust fyrir takmörkun kaup-
máttarins með „dýrtíðarlögun-
um“.2 Alþýðuflokkurinn var
visssulega andvígur bindingu
kaupsins og talsmenn hans
höfðu uppi stöðugar kröfur
um eflingu sjávarútvegsins.
Engu að síður voru jafnaðar-
menn uggandi um vöxt
Reykjavíkur og Alþýðublaðið
varaði við vaxandi millliliða-
starfsemi í bænum á kostnað
frjórri starfa í sveitum og sjáv-
arþorpum landsins, ella kynni
illa að fara.3 Af þessu má sjá
að óttinn við eflingu nútíma
neyslu- og þéttbýlisþjóðfélags
var áberandi í öllum þjóð-
stjórnarflokkunum framan af
styrjöldinni.
Það kvað við annan tón í
Nýju dagblaði, málgagni Sósí-
alistaflokksins, því þar var út-
þenslu Reykjavíkur fagnað
opnum huga. Sagði blaðið að
líkja mætti bænum við van-
rækt barn sem alið hefði verið
upp hjá vandalausunt og liti
joví fábjánalega út að mörgu
leyti enda lítið verið um það
hirt. En barnið væri hraust og
tápmikið og
það hefði lögmál þróunar-
innnar með sér og þegar
alþýða Reykjavíkur hefði
tileinkað sér það með
hjarta sínu, að þessi bær er
hennar átthagar, sem fáir
eiga aðra fegurri og verð-
ugri til hjartfólginnar af-
stöðu, þá er bráðlega von
þeirra tíma, að Reykjavík
hljóti sess sinn í meðvitund
þjóðarinnar sem höfuðstað-
ur landsins, sönn menn-
ingarmiðstöð og fyrirmynd
um fagra skipulagningu og
viturlegar framkvæmdir.4
Sósíalistar töldu réttilega að
þungamiðja þjóðlífsins hefði
færst til þéttbýlisins, fyrst og
fremst til Reykjavíkur og þýð-
ingarlaust væri að halda uppi
skrifum um það hvort það
væri æskilegt eða ekki. Nú
væri hins vegar nærtækast að
skapa þéttbýlismenningu á ís-
landi og engum stæði það
nær en fulltrúum alþýðunnar.5
Þetta viðhorf sósíalista mætti
kalla stórbæjarstefnu en hún
var þungamiðjan í málflutn-
ingi þeirra á sviði efnahags-
mála. Töldu sósíalistar það
forgangsverkefni að skapa
tæknivætt þéttbýlissamfélag á
íslandi og það væri ekki frá-
gangssök þótt einkaframtakið
léki stærsta hlutverkið í þeirri
umbreytingu.'1
Að þessu gefnu er ljóst að
myndun nýsköpunarstjórnar-
innar var rökrétt afleiðing af
stefnu Sósíalistaflokksins, því
þar komu saman þau þjóðfé-
lagsöfl sem höfðu mestan á-
huga á atvinnubyltingunni.
Höfðu sósíalistar biðlað til
þess sem þeir kölluðu „fram-
sækin“ öfl í Sjálfstæðisflokkn-
um allt frá árinu 1939.7
Almennt hefur verið litið
svo á að samsteypustjórnir
borgaralegra og sósíalískra
Af þessu má sjá að
óttinn viö eflingu nú-
tíma neyslu- og þétt-
býlisþjóðfélags var á-
berandi í öllum þjóð-
stjórnarflokkunum
framan af styrjöldinni.
íslenskir sósíalistar vildu að Reykjavík yrði „fyrirmynd um fagra skipulagningu og viturlegar framkvæmdir". Hvernig ætli þeim hafi litist á
þessa hugmynd Guðjóns Samúelssonar að Háborg Reykjavíkur efst á Skólavörðuholti?
63