Ný saga - 01.01.2001, Side 75

Fjötrar þjóðernishyggjunnar og draumurinn um upprisu Títós
borgurum og skæruliðum. Þannig felldu ör-
yggissveitir Serba á þriðja lug borgara í Dren-
ica í lok febrúar 1998 og 58 féllu skömmu síð-
ar í Prekaz. Er óhætt að fullyrða að serbnesk
stjórnvöld hafi sjálf borið höfuðábyrgð á því
að UCK „komst á kortið" sem „frelsisher“, í
augum Albana sjálfra, svo og umheimsins
sem nú var tekinn að fylgjast grannt með
gangi mála.25
Sáttasemjarinn Holbrooke var sendur út af
örkinni á nýjan leik og í október 1998 lét
Milosevic undan þrýstingi þegar hann sam-
þykkti að kalla herlið sitt frá Kosovo og
hleypa eftirlitsfólki á vegum ÖSE inn. Allt fór
hins vegar í sama farið enda ljóst að hvorki
skæruliðarnir né serbnesk yfirvöld ætluðu í
raun að virða það samkomulag sem gert hafði
verið. Miðuðust allar aðgerðir UCK að því að
storka Serbum til að beita ofurefli. Þessi að-
ferð gekk mætavel upp því eftir að skærulið-
arnir höfðu myrt fjóra serbneska lögreglu-
menn í janúar 1999 nærri þorpinu Racak suð-
vestur af Pristina létu Serbar til skarar skríða
af fullum krafti. Lágu 45 Albanar í valnum að
morgni 16. janúar. Ljósmyndir af hinum látnu
birtust í öllum helstu ljölmiðlum á Vestur-
löndunum og vöktu sterk viðbrögö. Er óhætt
að segja að enginn einn atburður hafi ráðið
jafn miklu um að NATO-ríkin ákváðu í mars
það ár að efna til hernaðaraðgerða gegn
Júgóslavíu, skömmu eftir að friðarviðræður í
Rambouillet í Frakklandi höfðu farið út um
þúfur.26
Serbum launað lambið gráa
Talið er að meira en líu þúsund Albanar hafi
verið myrtir í aðgerðum serbneskra öryggis-
sveita á meðan á 78 daga löngum hernaðarað-
gerðum NATO stóð í Júgóslavíu. Yfir átta
hundruð þúsund manns voru hrakin frá heim-
ilurn sínum og flúðu flestir til nágrannaríkj-
anna Makedóníu og Albaníu.
Kosovo-Albanar snéru aftur til síns heima
í hefndarhug í júní 1999. Leiðtogar UCK
nýttu sér pólitískt tómarúm til liins ítrasta
fyrstu vikurnar eftir að hernaðaraðgerðunum
lauk, hrifsuðu til sín öll völd og hófu ofsóknir
gegn Serbum búsettum í Kosovo. Þeim hefur
ekki linnt þó að Sameinuðu þjóðirnar hafi um
síðir náð að koma skikkan á skipan mála.
Ekki er vitað um afdril' meira en eitt þúsund
Kosovo-Serba á þessari stundu. Serbar sem
ekki hafa tekið þann kostinn að flýja Kosovo
hafa þurft að koma sér fyrir í afdrepum eins
og bænum Brezovica, þar sem við hittum
Plaka í upphafi þessa erindis. Næstum engir
Serbar eru eftir í Pristina.
I Pasjane, stærsta Serbaþorpinu í nágrenni
borgarinnar Gnjilane (Gjilan á albönsku) í
suðausturhluta Kosovo, er 80% atvinnuleysi
um þessar mundir. Ástandið er svipað í
Brezovica. Tvisvar í viku býðst Serbunum þar
að halda í fylgd herbíla KFOR áleiðis að
Serbíu. Þeir voga sér sjaldnast að yfirgefa
þorpið án fylgdar en reynslan sýnir þó að
aldrei er fullkontlega hægt að tryggja öryggi
þeirra. Þannig féllu 11 Serbar þegar öfga-
menn sprengdu í loft upp langferðabíl nálægt
Podujevo í norðausturhluta Kosovo í febrúar
2001. Breytti engu að rútan naut verndar
KFOR.
Sveitir Serba reyndu að hreinsa Kosovo af
Albönum eftir að hernaðaraðgerðir NATO
Mynd 8.
Albanskir íbúar i
þorpinu Ftacak
virða fyrir sér lik
þorpsbúa sem
öryggissveitir
Serba tóku af lifi
15. janúar 1999.
Þá urðu kaflaskil í
stríðinu i Júgóslaviu.
73