Ný saga - 01.01.2001, Síða 84

Ný saga - 01.01.2001, Síða 84
Halldór Bjarnason Tafla 3. Flokkun heimildaíítgáfna 1995-99 eftir útgáfumáta Endurútgáfur Frumútgáfur Alls Fræðilegar útgáfur Ólíkar nútímamáli 4 3 7 Líkar nútímamáli 5 5 Blandaðar útgáfur 1 5 6 Lesútgáfur 4 2 6 Titlar alls 9 15 24 hæst upplýsingarstefnuna sem setti mikið mark á bókaútgáfu, komu út tíu titlar alls.8 Greinilegt er að mestur áhugi er á því skeiði Islandssögunnar þegar þjóðlífsbreytingarnar miklu byrjuðu og ísland fór inn á þær brautir sem samfélagið einkennist núna af. í því sam- bandi er athyglisvert að af ritunum sjö frá 1850-1914 voru fimm þeirra persónuheimild- ir að formi til. Það bendir til að menn vilji nota nýjar tegundir af heimildum til að skilja betur hin víðtæku áhrif þjóðfélagsumbylt- ingarinnar og þá um leið kanna ný svið sem hafi verið vanrækt í rannsóknum á þessu tímabili. Annað sem er athyglisvert í sambandi við tímabilaskiptinguna er hve miklu meiri áhugi virðist vera á upplýsingarskeiðinu í víðum skilningi (1700 til 1850) samanborið við næstu 150 ár þar á undan. Milli 1550 og 1700 urðu þó miklir atburðir og afdrifaríkar breytingar t.d. í menningarheimi Islendinga og jafnvel meiri en milli 1700 og 1850. Upphaf nýaldar virðist samt ekki jafn áhugavert í augum út- gefenda og skeiðið á eftir, því aðeins þrjár heimildaútgáfur tilheyra fyrra skeiðinu.9 Áhuginn á miðöldum virðist vera álíka lítill, því einungis þrjár aðrar bækur innihalda texta frá því fyrir 1550, en þetta eru Gyðinga saga, Biskupa sögur og Maríukver. Hins vegar má halda því fram að þessar þrjár bækur hafi einkum verið gefnar út af því að þær séu hluti af fornritaarfi okkar. Hvað sem því líður er vandséð hvernig stendur á þessu tómlæti um miðaldir, þegar fornbókmenntarfinum slepp- ir, og um upphaf nýaldar.10 Býsna fjölmennur hópur útgefenda stend- ur að heimildaútgáfum á Islandi eins og sést á því að sextán útgefendur og meðútgefendur stóðu að þessum 24 ritum frá 1995-99. Meiri- hluti útgefendanna gaf út aðeins einn titil hver en atkvæðamestir voru Háskólaútgáfan með sex titla, Stofnun Árna Magnússonar á Islandi með þrjá og Hið íslenzka bókmennta- félag með þrjá. Ekki er þetta að undra því stofnanir og útgáfur tengdar þeim hafa kannski helst áhuga á og jafnl'ramt bolmagn til að kosta siík rit, að minnsta kosti þau fræðilegri. Háskóli íslands gegnir hér mikil- vægu hlutverki því auk Háskólaútgáfunnar og Árnastofnunar stóð Orðabókin að einu riti og runnu því alls tíu af bókunum 24 að öllu eða nokkru leyti undan rifjum Háskólans. Sýnir þetta mikilvægi hans fyrir útgáfu heimildarita á Islandi. Þegar heimildaútgáfum er flett vaknar óhjákvæmilega sú spurning hverjum séu slík rit einkum ætluð. Til glöggvunar á þessu var ritunum 24 skipt í þrjá flokka. Til fræðilegra útgáfna töldust þeir textar sem voru gefnir út stafrétt og undantekningarlaust fylgdu þeim einhverjar skrár auk annars. Til lesútgáfna töldust þeir textar sem birtust með nútíma- stafsetningu og þar sem allar skrár skorti jafn- framt, t.d. um nöfn, staði og annað sem hefði getað fylgt með og komið lesendum að gagni. Til blandaðs flokks töldust þeir textar sem voru gefnir út með nútímastafsetningu en þar sem með fylgdu einhverjar eða allar þær skrár sem æskilegar mega teljast. Útkoman var sú að tólf titlanna töldust til fræðilega flokksins, og sex titlar alls til blandaða flokksins (tafla 3).11 Hreinar lesútgáfur voru því fremur fáar eða sex, enda er meiri akkur í blönduðu út- gáfunum, ef nútímastafsetning er á annað borð notuð, því þá koma þær að betri not- um.12 Þetta segir samt ekki alla söguna unr nota- gildi bókanna fyrir afþreyingarlestur því mörg 19. aldar rilanna, einkum þau frá seinni helmingi aldarinnar og eftir 1900, eru svo nauðalík nútímamáli að lítill vandi er að njóta þeirra og lesa greiðlega þótt þau séu gefin út stafrétt. Alhuga ber líka að þegar um latínu- texta var að ræða var gefin þýðing á nútíma- íslensku við hlið frumtextans. Því voru ein- 82
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108

x

Ný saga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.