Birtingur - 01.01.1957, Side 15

Skúlasonar Thoroddsens.
En þessara áhrifa gætti ekki mjög hjá
höfuðskáldum Islendinga fyrir 1930?
Nei. En einmitt þjóðhátíðarárið komu út
þrjár ljóðabækur, þar sem nokkuð kvað við
nýjan tón. Ég nefni fyrst ,,Kvæðakver“
Kiljans. Það var mikill hálfkæringur í
þessum ljóðum, ekki gott að vita hvort þau
voru ort í gamni eða alvöru. En hér var
maður, sem kynnzt hafði nýjungum í
franskri og amerískri Ijóðagerð, ungur
höfundur, sem á ýmsan hátt hafði víðari
sjónhring en jafnaldrar hans á þessum
árum.
Mönnum hefur líklega þótt nýstárlegt
kvæðið um unglinginn í skóginum?
Já, hvað heldurðu! Og það mætti nefna
mörg önnur kvæði. Og þarna voru mjög
nýstárleg vinnubrögð. Um líkt leyti hafði
og komið út í Vöku „Söknuður" Jóhanns
Jónssonar og tvö önnur kvæði eftir hann.
Kvæðakverið var sprengja, sem fyrst og
fremst hæfði ungu skáldin. Kiljan var þá
þegar orðinn mikill ferðalangur og lesinn í
nýtízkri kvæðagerð.
Og hver var svo næsta bókin, sem áhrif
hafði á skáldin?
Ja, ihún var nú af annarri gerð og hætt við
að sumum fræðimönnum kunni að sjást yfir
hana. Hún hét „Kveður í runni“ og var
eftir borgfirzka skáldkonu, Sigriði frá
Munaðarnesi. Hún hafði lengi dvalizt
erlendis og birti þarna m. a. þýðingar eftir
norska skáldið Obstfelder. I þessari litlu
bók var líka nýr tónn, sem snerti ung skáld.
En Magnús Ásgeirsson?
Honum gleymi ég áreiðanlega ekki. En fyrst
verð ég að nefna þriðju bókina, sem út
kom þjóðhátíðarárið. Það var „Hamar og
sigð“ eftir Sigurð Einarsson, sem þá
var einn snjallasti og skeleggasti
ritgerðahöfundur, sem uppi var með þjóðinni.
Þetta voru sannarlega nútímaljóð. Hér
kom fram verkamaðurinn við höfnina og
í byggingarvinnunni, kolakraninn, vélarnar,
borg sem var að vaxa, — ný öld var að
rísa, alþýðunnar, jafnaðarstefnunnar.
Og þar var Sordavala, sem þótti gott kvæði
á þeirri tíð, þótt Einar vinur okkar Bragi
eigi ef til vill erfitt með að skilja slíkt. —
Það má kannski finna brotalamir á öllum
þessum bókmn, ef þær eru einungis
metnar fagurfræðilega. En með þeim var
vissulega nýr tími að ryðja sér til rúms.
1 þessu sambandi hlýt ég líka að nefna
Magnús Ásgeirsson og ljóðaþýðingar hans.
Fyrstu söfn hans voru að koma út um
þessar mundir, sannarlega nýstárleg kvæði
eftir ýmis helztu öreigaskáld Norðurlanda,
auk annarra merkishöfunda. Freistandi væri
að fjölyrða um hans þátt í þróuninni, því
enginn nútímamaður hefur haft jafn víðtæk
áhrif á íslenzk ungskáld síðasta
aldarfjórðunginn. Um þetta leyti réðist líka
gátan Jóhannes úr Kötlum.
Fékk hann ekki verðlaun 1930?
Jú, að vísu, mest fyrir fallegan sálm. En það
var annað alvarlegra að brjótast 1 honum
um þessar mundir. Hann var nú að gerast
mjög róttækur í skoðunum, nýtízkulegur
í skáldskapnum. „Ég læt sem ég sofi“ kom
út 1932 og þar er hinn snjalli ljóðaflokkur
hans „Karl faðir minn“, eitt mesta
raunsæisljóð, sem ort hefur verið á íslenzku.
Hann tekur strax forustuna sem ljóðskáld
verkalýðsins, hjartahlýr og samúðarríkur,
heitur baráttumaður réttlætismála. Form
laust eða bundið eftir því sem við átti í
stríði mikilla tíma. Aldrei gleymi ég
skáldskap hans á kreppuárunum. Síðan þá
7