Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1983, Síða 203

Ritdómar
201
venjulega er hægt að lesa í málið. Á bls. LXXXVIII stendur forsetisráðherra og
forsetisráðuneytið, þar sem á að vera forsœtis-. f titli orðabókar Sigfúsar Blöndals
frá 1920-24 er ekki stafurinn z í íslensk-dönsk orðabók (bls. X) (sjá ísl. textann),
en ósamræmi er á milli sænska og íslenska textans í titlum annarra bóka á sömu
blaðsíðu. í neðanmálsgrein 27 á bls. XCII hefur fallið niður orð, þar sem stendur:
Yfirmaður fjármálaskrifstofunni, þar sem væntanlega á að standa: Yfirmaður
yfir . . . Á bls. XCI stendur: Fulltrúi ríkissaksóknarí í stað ríkissaksóknara.
Aftast í bókinni (bls. 847-849) er skrá um nokkur staðanöfn. Ekki er alveg ljóst
hvernig valið hefur verið í hana. Þar eru t. d. aðeins 3 nöfn á íslenskum stöðum:
Reykjavik, Portland og Tingvalla, en ekki t. d. Hekla eða Vestmannaeyjar, svo að
dæmi séu nefnd. Af sænskum nöfnum er þar hvorki Ven né Kungálv, sem eiga þó
ágætar íslenskar nafnmyndir, Hveðn og Konungahella. Þar er Vánern, en ekki
Váttern, Öland en ekki Gotland. Helsinki er þar ekki, ein norrænna höfuðborga,
en hins vegar Betlehem. Ekki finnst mér ástæða til að hafa nafnið Sovétsambandið
(Sovjetunionen), þar sem nægir að hafa Sovétríkin og Ráðstjórnarríkin. í Vínar-
borg vantar r-ið, og orðmyndin Ósló hefði mátt vera við hlið Oslóar.
Hér að framan hefur verið dvalið við ýmis minni háttar atriði, sem gerðar hafa
verið athugasemdir við, en yfirleitt eru upplýsingar bókarinnar skýrar og greinar-
góðar. Hér hefur ekki verið gerð grein fyrir uppbyggingu einstakra greina í bókinni,
en við samningu þeirra hefur verið farið eftir viðurkenndum sænskum orðabókum.
Þessi bók bætir úr brýnni þörf. Engin sænsk-íslensk orðabók hefur verið til, en
hins vegar íslensk-sænsk orðabók frá árinu 1943. Hún hefur verið endurskoðuð
og aukin tvisvar síðan. Hún er þó mun minni að vöxtum en þessi. Þó að þessi nýja
orðabók sé mikil framför í orðabókamálum okkar gagnvart öðrum norðurlanda-
þjóðum, þá vantar þó mikið á að þau mál séu viðunandi. Engin norsk-íslensk orða-
bók hefur verið til, þó að það standi nú til bóta með verki Hróbjarts Einarssonar,
en hann vinnur nú að samningu slíkrar bókar. íslensk-norska orðabókin er hins
vegar svo ófullkomin, að bæta verður úr hið fyrsta. Tilfinnanleg vöntun er á góðri
dansk-íslenskri orðabók, og sem kunnugt er, eru engar orðabækur til milli finnsku
°g íslensku, heldur ekki milli íslensku og færeysku, en hingað til hefur þörfin ekki
þótt mjög brýn vegna náins skyldleika málanna.
Hér að framan var þess getið, að Stofnun norrænna mála í Lundi hefði stutt
að útgáfu sænsk-íslensku orðabókarinnar. f því sambandi væri raunar athugandi
hvort ekki væri hægt að virkja betur samsvarandi háskólastofnanir á Norðurlönd-
um til að hafa hönd í bagga með samningu slíkra orðabóka. Norræni menningar-
sjóðurinn ætti að styrkja slík verk framvegis, en hann hefur stutt þessa útgáfu.
Sænsk-íslenska orðabókin er til fyrirmyndar um margt, og vonandi tekst að
koma út hliðstæðum verkum á milli íslensku og annarra norðurlandamála áður en
allt of langir tímar líða. Þeim sem unnu að verkinu er hér með þakkað gott starf,
en góðar orðabækur verða seint fullþakkaðar.
Svavar Sigmundsson
Háskóla íslands,
Reykjavík