Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1987, Page 86

84 Margrét Jónsdóttir
sérstöðu í sambandi við greini, sbr. 3.1 og 3.2. Sem dæmi um þetta má
nefna kúm, kúnum af kýr.
3.4
I nútímamáli er röðin -éi(-) einungis til í hvorugkyni, sbr. hléi, hléinu,
hléið, hléin, en dæmin eru fá; hins vegar tré, trénu, tréð, trén. Svo
virðist sem frekar beri að ræða uin einstök orð í sambandi við þessa
röð en almenna reglu. En rétt er að taka fram að til eru dæmi um form
eins og hléð og tréinu enda þótt ekki séu þau algeng.
3.5
Þegar litið er í heild á þá þætti sem hér hafa verið til umfjöllunar
verður ljóst að ástandinu nú svipar mjög til loka 16. aldar. Þær reglur
sem upphaflega voru hljóðfræðilegs eðlis eru nú beygingarlegs eðlis.
Sú þróun sem þá var hafin hefur haldið áfram. Allar línur hafa þó skýrst
og þær fomu reglur sem þá voru að hluta til enn í gildi eru það yfirleitt
ekki lengur. Allómorfum hefur fækkað og meira samræmi er í beygingu
en áður. Einkum á þetta við um lýsingarorð en einnig sagnir. Að því er
varðar nafnorðin þá er um sömu kvenkyns- og hvorugkynsorðin að
ræða og höfðu sérstöðu þegar í lok 16. aldar. Að því er karlkyn varðar
þá er þar aðeins um eitt orð að ræða, skór, eins og áður hefur komið
fram, enda þótt sömu skilyrði séu í mörgum öðrum orðum.
Ljóst er af því sem hér hefur verið nefnt að víða má finna pör hins
minnsta munar. Nefna má nokkur dæmi: a) Milli kvenkynsorða í þágu-
falli fleirtölu og sagna í 1. persónu fleirtölu í nútíð: ám (á, œr): áum
(á)\ flóm (fló) : flóum (flóa)\ -sjám (sjá) : sjáum (sjá). b) Milli kven-
kynsorða í þágufalli fleirtölu og karlkynsorða í sama falli; hvor tveggja
hópurinn er með eða án greinis og stofngerð orðanna er hin sama: ám,
ánum (á, œr) : áum, áunum (ái)\ flám, flánum (flá) : fláum, fláunum
(flái)\ flóm, flónum (fló) : flóum,flóunum (flói)\ -sjám, -sjánum (-sjá) :
sáum, sáunum (sár). c) Milli kvenkynsorða í þágufalli fleirtölu og lýs-
þágufall fleiitölu. Þess ber þó að geta að hér er ekki um algengt orðasamband að ræða
og eins verður að geta hins að í föstum samböndum varðveitast oft form sem annars
eru úrelt.