Ritmennt - 01.01.2000, Síða 65

Ritmennt - 01.01.2000, Síða 65
RITMENNT VIÐHORF TIL BÓKMENNTA í Hagþenki kemur fram að Jón telur menn misjafnlega búna til kveðskapariðk- unar af náttúrunnar hendi, en þó þurfi þeir sem svo náttúrugáfaðir eru að leggja sig eft- ir reglum slcáldskaparfræða til þess að ná ár- angri í skáldskap. Hann segir: „Þó hann þylcist vel náttúrugáfaður, er betra og óhult- ara að hann leggi artem til, og aðgæti qvan- titates, pedes, samhendur, bragarhætti, vandaða aðferð og fleiri slík reqvisita" (53). Þótt Jóni þylci miicið til norrænnar slcáld- slcaparhefðar miðalda lcoma, gagnrýnir hann liarðlega notlcun samtíðarmanna sinna á ís- lenslcum bragregium. Hann segir t.d. að menn hirði elclci lengur um stuðla og þvílílct og að lcenningar séu vanbrúlcaðar, með því að láta þær vera hálfar, of rnargar í einum stað, eða ósamlcynja. Menn lcveði sem sé meira af náttúru en lcúnst. Aftur á móti má sjá annars staðar í Hagþenlci gagnrýni á að menn fari alltof stíft eftir formreglum í mæislcufræði, rölcfræði og slcáidslcap. Þar segir hann: „vil eg minnast á einn lilut, sem er að varast [...] að maður bindi sig ei of milcið til artem [...) Jtví það verður þeim oft, er binda sig of milcið við sínar bólcareglur, að allt þeirra verlc verður að hégóma, þar sem langt um betur hefði farið, hefði þeir eftirfylgt sínum eigin þanlca og hugviti. Eiga því þessar artes að vera mönnum til stuðn- ings, meir en ómissandi reglu" (50). Ljóst er að Jón er fyrst og fremst að gagnrýna óvönd- uð vinnubrögð samtímaslcáida. Hugmyndir lians um slcáldslcaparlistina tilheyra ltiassis- isma 18. aldar, um leið og hann lítur með veiþóltnun til hins þjóðlega arfs, rétt eins og Eggert Ólafsson gerir í formálanum að lcvæðasafni sínu mörgum árum síðar, eða laust fyrir 1768.* * 8 Hugmyndir um milcilvægi móðurmálsins voru áberandi meðal þeirra sem fjölluðu um menntamál í Evrópu á seinni hluta sautj- ándu aldar og á þeirri átjándu.9 Jón er snort- Jón Olafsson úr Grunnavílc vorið 1994 og birtist í Hræringi úr ritum Grunnavíkur-Jóns, bls. 70-74. 8 Eggert Ólafsson: Formáli skáldsins. Um þessi kvæði og þarhjá um vegleilt og vanda skáldslcapar- ins, einkum bls. 2-3. Eggert mun hafa safnað kvæð- um sínurn saman og skrifað formálann stuttu fyrir dauða sinn árið 1768. Sjá Halldór Hermannsson. Eggert Ólafsson. A Biographical Sketch, bls. 27. 9 Hér má nefna Þjóðverjana Samuel Pufendorf (1632-94) og Christian Thomasius (1655-1728) og Danann Ludvig Holberg (1684-1754). Sjá Reidar Myhre. Holbergs pedagogislte idéer, bls. 121-22. 61
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168

x

Ritmennt

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.