Ritmennt - 01.01.2000, Blaðsíða 74

(
STEINGRÍMUR JÓNSSON
RITMENNT
Jón Guðmundsson var kominn nokkuð á
sjötugsaldur og heilsa hans farin að gefa sig.
Hann hafði árið 1872 fengið tilboð um að
selja Þjóðólf Jóni Ólafssyni ritstjóra en hafn-
að Jrví.2 Veturinn 1873-74 dvaldist Jón í
Kaupmannahöfn sér til heilsubótar, en Hall-
dór Kr. Friðriltsson annaðist ritstjórn Þjóð-
ólfs í fjarveru hans.
Matthías Jochumsson, sem orðinn var
eldcjumaður í annað sinn, hafði látið af
prestslcap á Kjalarnesi og siglt til Englands.
Þar kynntist hann Robert Spears presti sem
jafnframt var yfirritari Hins mikla breska
únítarafélags og ritstjóri blaðsins Christian
Life er hann stofnaði þá um veturinn.3 Að
áeggjan Spears fór Matthías til Kaupmanna-
hafnar í ársbyrjun 1874, hitti Jón Guð-
mundsson og gerði honum lcauptilboð í
Þjóðólf.4 Var kaupsamningurinn undirritað-
ur heima hjá Jóni Sigurðssyni hinn 11. febr-
úar,5 og var kaupverðið 900 rd. staðgreitt.
Tólc Matthías svo við ritstjórn blaðsins í
apríllok.
Mattliías vissi að hann var hálfdrættingur
í pólitík og var því mikið í mun að velja sér
lijálparmenn. Einltum vildi ltann styðja
stefnu Jóns Sigurðssonar, kvaóst vilja birta
hvaðeina sem Jón sltrifaði og bað hann bréf-
lega í snarhasti að skrifa grein um nýju
stjórnarskrána. Skömmu eftir að Matthías
tólc við Þjóðólfi hljóp nokkur snurða á þráð-
inn milli hans og Jóns. Hafði Matthías sent
Jóni tvö ljóð til birtingar í fyrsta árgangi
Andvara sem nú slcyldi leysa hið gamla
málgagn Jóns Ný félagsrit af hólmi. Áður en
Andvari kom út birti Matthías hins vegar
ljóðin í Þjóðólfi. Mislílcaði Jóni það og vildi
þá ekki birta þau í Andvara.6 Jón hafði efa-
semdir um Matthías sem meðal annars má
sjá af orðum hans í bréfi til Eiríks Magnús-
sonar í febrúar 1874 þar sem Jón sltrifar að
hann „vildi bara, að Matt(h)ías væri dálítið
fastari í rásinni".7 Virðist sem Jón hafi ekki
talið vert að treysta um of á Matthías.
Hins vegar var annar maður sem um
þessar mundir átti hug og hjarta Jóns Sig-
urðssonar. í bréfi til Halldórs Kr. Friðriks-
sonar í júlí 1874 skrifar Jón Sigurðsson hlý-
lega um Björn Jónsson og augljóst að Jón
batt milclar vonir við hann.8 Björn, sem var
ritstjóri Skírnis 1873-74, hafði verið við
laganám í Kaupmannahöfn en gekk frá prófi
vorið 1874 og fór til íslands um sumarið. Á
Þingvallafundi 1874 sem haldinn var á veg-
um Þjóðvinafélagsins var áltveðið að hefja
útgáfu nýs þjóðblaðs og var Björn valinn til
að ritstýra því. Blaðið Víkverji vék af vett-
vangi, og lcom fyrsta tölublað ísafoldar út
hinn 19. september. Náði blaðið strax fót-
festu og varð annað tveggja stærstu blaða
landsins við hlið Þjóðólfs sem nú átti á
brattann að sækja.
Menn höfðu lengi gagnrýnt fyrirkomu-
lagið urn stjórn yfirvaldanna á Prentsmiðju
landsins og ósltað hreytinga þar á. Það var
þó ekld fyrr en Halldór Kr. Friðriksson flutti
tillögu um sölu prentsmiðjunnar á alþingi
1875 að slcriður lcomst á málið. Tillagan var
samþykkt og síðan staðfest af konungi í árs-
lok. Gengið var til samninga við Einar Þórð-
arson, og lteypti lrann prentsmiðjuna með
húsi, öllum áhöldum og bókaleifum og hóf
2 Einar Laxness (1960), hls. 190.
3 Matthías Jochumsson (1922), bls. 248.
4 Matthías Jochumsson (1935), bls. 125-27.
5 Einar Laxness (1960), bls. 190.
6 Matthías Jochumsson (1935), bls. 190-94.
7 Jón Sigurðsson (1933), bls. 198.
8 Jón Sigurðsson (1911), bls. 597.
70