Ritmennt - 01.01.2000, Blaðsíða 122

GOTTSKÁLK JENSSON
RITMENNT
plura finxisse necesse est, cum Episcopatum
annis 25. Jonas tenuerít. de duobus illis Hectors
og Andra Rimr res dubia non est, nec difficulter
inducerer ad credendum ejusdem auctoris esse
duo illa carmina qvibus fabulæ de Philippo &>
Victore et Blaus traditæ sunt, cum nativæ dic-
tionis lepor svavesqve numerí aut similem pror-
sus aut eundem genium spirare videantur.
Sigurdur blinde á dógum Jons Arasonar firer
austann fullgiorde Ectors Rymur sem Jon biskup
hafde biriad, Andra Rýmur giorde hann allar,
hvoriutveggiu listugt med hreinum stýl skyrt og
nátturiegt ad þvi leite sem vier hofum þad þo
biagad til, sumer seigia hann hafe og qvedid
Rymur af Mabei Sterku og synast þær vera
hinu<m> samkinia, og fleire gomui kvæde eru
honum Eignud, heilst af þvi almennelega er
mællt hann hafe fært Jone Arasyne 12 Rymur a
are hvoriu til alþingis, mier synist og lylrlegt
hann hafe giort Rymur af Philippus, Jtem Victore
og Blaus, i hvorium nátturleg malsnille og sætar
samhendingar hafa sama lceim.
Það fyrsta sem við sjáum er að þegar Hálf-
dan segir í kaflanum um Sigurð blind í Sci-
agraphiu „þetta eru orö Vídalíns í Recensus
poetarum" (verba sunt Widalini in recensu
poetarum), þá meinar hann bókstaflega það
sem hann segir. Orðin „Vel mætti telja mér
trú um" og áfram allt til enda standa einnig
í latneslca útdrættinum, þaðan sem þau eru
án efa tekin, og samsvara einnig lauslega
þýðingu Þorsteins Péturssonar, þannig að
enginn vafi lcikur á að hér vitnar Hálfdan
orðrétt. En Hálfdan hefur tekið fleira upp í
kaflanum í bókmenntasögunni en það sem
hann tiltekur beint. Ef bornir eru saman
textar bókmenntasögunnar og útdráttarins,
þá virðist vera að Hálfdan hafi samið kafl-
ann um Sigurð blind í bókmenntasögunni
með kaflann um Sigurð blind í útdrættinum
fyrir framan sig. I báðum er Sigurður sagður
vera „búsettur á austanverðu íslandi" (ori-
entalis Islandiæ civis). Einnig er setningin:
„Hann jók við Elctors rímur sem Jón bislcup
Arason lrafði byrjað á" (Ectoris Rimur, car-
men ab Episcopo Johanne Aresonio cæp-
tum continuavit) nálcvæmlega eins, ef frá er
talið að útdrátturinn lcallar Jón bislcup Ara-
son einfaldega Jón bislcup, enda byrjar liann
þannig að Sigurður blindur hafi verið sam-
tímamaður Jóns bislcups Arasonar, þegar
nauðsynlegt er að bæta föðurnafni Jóns við í
bólcmenntasögunni, svo ljóst verði um
hvaða Jón bislcup sé að ræða, þar sem lcafl-
inn þar hafði byrjað með því að segja að Sig-
urður blindur hafi verið uppi um siðaslcipt-
in. Aulc þess þýðir Hálfdan Jóns-nafnið
alltaf með latneslca nafninu „Johannes"
þegar útdrátturinn hefur „Jonas" sem er
áreiðanlega það sem stóð í hinu glataða
Recensus-handriti Páls Vídalíns.
Eins og við sjáum þá mótar fyrir orðfæri
Páls á fleiri stöðurn í þessum stutta lcafla Sci-
agraphiu, og því má spyrja hvers vegna hann
segi aðeins í lolcin „þetta eru orð Vídalíns í
Recensus poetarum" en elclci í hvert sinn
sem hann telcur upp orðrétt eftir Páli. Slcýr-
ingin er ef til vill sú að Hálfdani finnist
óþarfi að talca það fram þótt hann fái stölcu
orð og orðalag að láni frá Páli, en liins vegar
hefur setningin sem byrjar „Vel mætti tclja
mér trú um" frumlagið í fyrstu persónu og
Hálfdan hefur elclci viljað eigna sér slcoðun
og mat Páls. Fræðimaður nú á tímum hefði
umorðað setninguna eða sett hana í gæsa-
lappir og látið fylgja tilvísun, en þótt Hálfdan
noti gæsalappir á stölcu stað, þá er notlcun
hans á þessum greinarmerlcjum að ýmsu
leyti frábrugðin því sem nú tíðlcast. Segja má
það lýsandi fyrir þá nálcvæmni sem einlcenn-
118