Ritmennt - 01.01.2000, Qupperneq 101

RITMENNT
MYNDIR TRYGGVA MAGNÚSSONAR
Kápa 1. útgáfu 1932.
Titilsíða 1. útgáfu 1932.
Magnússon, en á blaðsíðu tvö er eftirfarandi fróðleikur um þær
kynjaverur sem allt snýst um:
Jólasveinar eiga sér fornar rætur í íslenskri þjóðtrú. Þeir eru nú oftast
taldir vera 13. Þeir eru af tröllakyni, synir óvættanna Grýlu og
Leppalúða, og eiga lreima í óbyggðum. Frásagnir af jólasveinum setja
svip á íslenskt jólahald, og á jólaföstu tínast þeir til byggða, einn á dag
til aðfangadags, en hverfa síðan einn af öðrum til fyrri heimkynna. Nöfn
þeirra eru ýmist dregin af því sem þeir ásælast eða því sem einkennir þá
rnest.
Jólasveinar voru frá fyrstu tíð notaðir sem refsivöndur á börn.
Óþcklct, leti og ljótur munnsöfnuður, allt er það varhugavert þegar líða
tckur að jólum. Snemma á 20. öld tóku erlendar hugmyndir um góðan
jólasvein að milda svipmót liinna íslensku. Þeir tólcu að færa börnum
gjafir. Þeir eru samt enn taldir stórir, ljótir, luralegir og þjófóttir og stela
því sem alþýðu manna var sárast um, mat, drylck og kerturn. Engar
myndir birtust af íslenslcum jólasveinum fyrr en á þriðja áratugnum.
Adalheimild
Björn Th. Björnsson. íslensk myndlist á 19. og 20. öld. Drög aö sögulegu yfirliti.
2. Reykjavílc 1973. Bls. 247-50.
97