Vera - 01.04.2002, Blaðsíða 33

Myndir: Þórdís
Karlar fá aö meðaltali 16% hærri heildarlaun
en konur ef tekið er tillit til fólks í fullu starfi
í sambærilegri starfsstétt, meö samsvarandi
vinnutíma, starfsaldur og aldur. Þetta kom
fram í launakönnun Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur fýrir árið 2001 en ef ekki er tekið
tillit til ofangreindra þátta er launamunur
kynjanna 24,5% og vegur þar þyngst að karlar
vinna mun meiri yfirvinnu en konur. Á síöustu
fimm árum hefur munurinn á heildarlaunum
karla og kvenna minnkað um tæp 5%.
Með sjálfstraustið að vopni
rætt við Öldu Sigurðardóttur fræðslustjóra VR
í könnuninni kom fram aö væntingar karla til dagvinnulauna eru aö
jafnaði 15% hærri en væntingar kvenna. Alda Sigurðardóttir
fræðslustjóri VR telur þessa niðurstöðu mjög athyglisverða, ekki sist
þar sem sami munur er á raunverulegum launum kynjanna. „Við-
horfið til launanna er ólíkt og ef maður setur sig í spor atvinnurek-
andans, þá er hann kannski tilbúinn til að borga konum hærri laun
en er ekki að bæta miklu við þá upphæð sem starfsmaðurinn er
sáttur við. Niðurstöðurnar staðfesta og gefa skýr skilaboð um að við
konur þurfum að endurskoða okkar viðhorf og skoða það hvers-
vegna væntingar kvenna til launa eru minni en karla."
Margt sem skýrir launamun
Þegar leitað er skýringa koma til margir þættir og nefnir Alda m.a.
sögulega þáttinn. „Á sjöunda áratugnum var tvenns konar taxti í
kjarasamningum, taxti fyrir karlmenn og svo 30% lægri taxti fyrir
konur og unglinga. Síðar var því breytt en þarna skapaðist ákveðin
hefð hjá fyrirtækjum og atvinnurekendum."
Konur komu seinna út á vinnumarkaðinn en karlar og sumir
segja að þær hafi þurft sinn tíma til að sanna sig sem vinnuafl, sem
eru ekki sterk rök. Þá hætta konur frekar störfum vegna barneigna
og hafa styttri starfsaldur og getur það valdið því að þær hafa færri
tækifæri til að komast í stjórnunarstöður og vinna að sínum starfs-
frama. Konur velja sér frekar hlutastörf en karlar, en þau störf eru
hlutfallslega verr borguð en 100% störf. Konur hafa minni mennt-
un en karlar á öllum menntastigum þegar litið er á heildina, en
menntastigið er reyndar nokkuð jafnt innan VR. Karlar vinna mun
meiri yfirvinnu en konur og hafa þar af leiðandi hærri heildarlaun.
„Hér á landi er hefð fyrir mikilli yfirvinnu. Það þarf að vinna
gegn því og auka frekar framleiðni i dagvinnu þannig
að fólk þurfi ekki að vinna yfirvinnu. Þannig verða
vinnustaðir fjölskylduvænni auk þess sem launamun-
ur minnkar ef vinnutimi verður jafnari," segir Alda.
„Það er líka staðreynd að konur hafa frekar sveigjan-
legan vinnutima en karlar og að frekar er tekið tillit
til þarfa kvenna varðandi umönnun barna. Karlar
eiga því erfiðara með að axla fjölskylduábyrgð og
það skerðir jafnrétti þeirra, en ekki síst barnanna."
Alda bendir á að starfsfólk virðist ekki nógu vel
upplýst um jafnréttisstefnu fyrirtækja. „Öll fyrirtæki
sem hafa fleiri en 25 starfsmenn eru skyldug að hafa
jafnréttisstefnu eða innleiða slík ákvæði í starfs-
mannastefnu sina. Ég er viss um að það mun hafa sín
áhrif þvi þetta skapar umræðu. Mörg fyrirtæki hafa
fengið starfsmenn til að móta stefnuna sem síðan
hefur verið send til samþykktar til stjórnenda fyrir-
tækisins. Það hefur reynst mjög vel. í fyrirtækja-
könnun VR frá því í fyrra kom fram að stjórnendur
töldu frekar en almennir starfsmenn að jafnréttis-
stefna væri til staðar. Þetta þýðir að það er ekki nóg
að hafa jafnréttisstefnu heldur verður hún að vera
sýnileg öllum starfsmönnum."
Það er athyglisvert að í sömu könnun kom fram
að bæði kynin telja karla eiga meiri möguleika á
starfsframa en konur. Yngsti aldurshópurinn, 18 til
25 ára, telur það þó síst vera og vekur það vonir um
að einhver breyting sé þegar að eiga sér stað.
33