Vera - 01.04.2002, Blaðsíða 68

:
Mm
•pfnriujiiníío
Breytt jafnréttislög
Meö lögum nr. 96/2000 um jafnan rétt og
jafna stööu kvenna og karla varö mikil breyt-
ing á jafnréttislöggjöfinni á íslandi. Jafnrétt-
ismálin hafa veriö í stööugri mótun. Þessi
grein fjallar í stuttu máli um ofangreind lög.
Ástæöur þess aö farið var í breytingar á lög-
unum voru þó nokkrar en þó fyrst og fremst
aö lítið haföi miðast í jafnréttisátt á ýmsum
sviöum og aðferðafræði og verkefni höföu
breyst frá því í tíð eldri laga. Með lögunum
átti aö stuðla aö því aö konum og körlum séu
sköpuö jöfn tækifæri til aö nýta krafta sína
og aö þeim sé ekki mismunað á grundvelli
kynferðis. Einnig var höfö hliðsjón af skuld-
bindingum stjórnvalda á þessu sviöi meö til-
komu EES-samningsins.
Fyrsti kafli laganna fjallar um markmið og
gildissvið þeirra. Þeim er m.a. ætlað að koma á og
viðhalda jafnrétti og jöfnum tækifærum kvenna
og karla og þannig jafna stöðu kynjanna á öllum
sviðum samfélagsins.
í öðrum kafla er talað um stjórnsýsluna á
þessu sviði. Með lögunum var sett á fót ný stofn-
un sem er Jafnréttisstofa. Hún er með aðsetur á
Akureyri. Með lögunum eru einstaka hlutar stjórn-
sýslunnar skildir að þannig að kærunefnd jafnrétt-
ismála, Jafnréttisráð og Jafnréttisstofa eru að-
skildir aðilar og ekki háðir hver öðrum. Jafnréttis-
stofu er ætlað víðtækt hlutverk með lögunum.
Jafnréttisstofa hefur mjög sérstaka aðstöðu að því
leyti að skv. 5. mgr. 3. gr. I. nr. 96/2000 hefur hún
heimild til aö höfða mál við ákveðnar aðstæður.
Svo virðist sem þessi réttur sé einstakur fyrir
stofnanir á vegum ríkisins. Hér er ekki um að ræöa
heimild til að höfða mál í eigin þágu, heldur höfða
mál fyrir aðra sem talið er að hafi víðtæk áhrif í
átt til jafnréttis. Málsmeðferðarreglur fyrir kæru-
nefnd jafnréttismála eru orðnar skýrari. Verkefni
hennar er að taka til meðferðar og gefa skriflegt
rökstutt álit um hvort ákvæði laganna hafi verið
brotin. Erindi þarf aö berast henni innan árs frá því
að ætlað brot á sér stað. Kafli þessi fjallar um ým-
islegt fleira og má þá nefna að Jafnréttisráði er
ætlað það hlutverk að stuðla að jöfnuði á vinnu-
markaði. Félagsmálaráðherra ber aö gera áætlun á
þessu sviði til fjögurra ára. Sveitarstjórnum ber að
skipa jafnréttisnefndir. Sú nýjung átti sér stað að í
hvert ráðuneyti ber að skipa jafnréttisfulltrúa. Hér
er um mikilvæga breytingu að ræða sem á aö
stuðla að samþættingu jafnréttissjónarmiða I
ráðuneytunum.
Skylt aö gera jafnréttisáætlun
Þriðji kafli fjallar um réttindi og skyldur. Ýms-
ar skyldur eru lagðar á vinnumarkaðinn vegna
þessara mála. Þeim ber m.a. aö vinna að því að
jafna stöðu kynjanna. Sú nýjung er þó að skylt er
sérhverju fyrirtæki með 25 starfsmenn eða fleiri
að gera jafnréttisáætlun eða geta um jafnrétti
kynja í starfsmannastefnu sinni. Atvinnurekanda
ber að greiða konum og körlum jöfn laun og skulu
þau njóta sömu kjara fyrir jafnverðmæt og sam-
bærileg störf. Laun eru skilgreind mjög víðtækt og
ná einnig til hvers konar frekari þóknunar, beinn-
ar eða óbeinnar og fleira. Laus störf skulu báðum
kynjum opin svo og möguleikar til endurmenntun-
ar. Einnig ber vinnuveitanda að stuðla að sam-
ræmingu á fjölskyldulífi og atvinnulífi. Fræðsla um
þessi mál á að eiga sér stað í menntastofnunum. í
nefndum og ráöum og stjórnum ber að stuðla að
68