Vera - 01.04.2002, Blaðsíða 34

Ein af skýringunum sem komiö hafa fram er að
konur séu í ákveðnum vítahring. Þær bera sig
frekar saman við aðrar konur og sætta sig þar
af leiðandi við lægri laun en karlar.
Undirbúningur skiptir máli
Alda telur að verkalýðshreyfingin geti haft heilmikil áhrif til
að minnka launamun kynjanna. Undirbúningur fyrir launa-
viðtalið skipti miklu máli en VR býður m.a. upp á námskeið
sem nefnist Að semja um launin. Þar er fólki kennt að meta
markaðsvirði sitt á vinnumarkaðnum, hvernig hægt er að
bæta eigin frammistöðu auk þess sem kennd er samninga-
tækni og fleiri atriði sem nýtast í atvinnuviðtalinu. Á heima-
síðu VR má nálgast netnámskeið um starfsmannaviötalið. Þá
er mikilvægt að fylgjast vel með og bendir Alda á árlega
launakönnun VR í febrúar sem öflugt tæki til að meta mark-
aðsvirði sitt. „Ein af skýringunum sem komið hafa fram er að
konur séu í ákveðnum vítahring. Þær bera sig frekar saman
við aðrar konur og sætta sig þar af leiðandi við lægri laun
en karlar. Launakönnunin er eitt af þeim tækjum sem hjálpa
fólki við að skoða hvað aðrir eru með í laun. Auðvitað borga
atvinnurekendur einstaklingum misjafnlega vel eftir
frammistöðu og sjálf er ég á móti jafnlaunastefnu sem ég tel
að virki letjandi."
Sjálfstraust mikilvægt
„Sérfræðingar segja að konur hafi meiri tilhneigingu en
karlar til að draga úr hæfileikum sínum og verkum og þetta
er hluti af því sem þarf að breyta. Það sem skiptir máli er að
við viljum að konur meti sig raunsætt, en hvorki ofmeti eða
vanmeti sig. Þegar harðnar í ári á vinnumarkaðnum þarf
auðvitað aö taka tillit til aðstæðna og erfiðara getur verið
að biðja um miklar launahækkanir, en þú átt samt sem áður
að meta þig rétt hverju sinni. Fólk getur í flestum tilfellum
fengið aðstoð við að meta launin. Við metum aldrei launin
fyrir okkar félagsmenn, en hjálpum þeim að meta sig sjálf.
Einnig er gott að skoða hvaða þættir skipta mestu máli í
starfinu. Launin skipta alla máli en hægt er að semja um
fleiri atriði, til dæmis bílastyrk, styrk fyrir GSM, aukið orlof
og fleira. Þetta þarf að skoða út frá hverjum og einum. Gott
er aö leita ráða, til dæmis hjá stéttarfélögum, en það getur
verið varhugavert að fara eftir sögusögnum um laun vinnu-
félaga. Elægt er að styðjast við launakannanir, t.d. frá kjara-
rannsóknanefnd. Og svo verður fólk að hafa trú á sjálfu sér.
Sjálfstraust er mikilvægt. Ef þú hefur ekki trú á sjálfri þér
hvernig eiga þá aðrir að hafa það? Þau sem hafa gott sjálfs-
traust þekkja kosti sína og galla og eiga auðveldar með að
meta sig raunsætt."
Abyrgðin líka hjá atvinnurekendum
Alda segir að ábyrgð atvinnurekenda sé mikil. „Á mörgum
stöðum er verið að brjóta lög. Það er til dæmis lögbrot ef at-
vinnurekandi greiðir jafnhæfum einstaklingum mishá laun
eftir kyni, fyrir jafnverðmæt og sambærileg störf. Það er
erfitt að eiga við þetta, m.a. vegna launaleyndar í fyrirtækj-
um. Ef upp kemur grunur um mismunun er erfitt að sanna
það. Það sem við getum gert er að vekja konur til umhugs-
unar um stöðu sína og launin þannig að þær taki af skarið
og biðji um þau laun sem þær eru sáttar við. í síöustu kjara-
samningum var stigið stórt skref en þá var samið um það að
einu sinni á ári eigi starfsmaður rétt á launaviðtali. Margir
höfðu aldrei tækifæri til að hitta yfirmann sinn til að ræða
kaup og kjör og þetta er miklu stærra skref en fólk gerir sér
grein fyrir. Þarna er komið tækifæri fyrir konur til að koma
sínum óskum á framfæri.”
Hæg þróun?
5% minnkun á launamun á fimm árum. Er það nóg?
„Ungar konur vilja sjá hraðari þróun. En ef litið er á þetta í
víðara samhengi og lengra aftur í tímann þá finnst miðaldra
konum þetta stórkostlegur munur á svo skömmum tíma.
Innan VR er virkur starfshópur sem vinnur að jafnréttisáætl-
un og aðgerðaáætlun. Við gerum okkar besta til að hafa
áhrif á einstaklingana og erum mjög hrifin af mælanlegum
árangri af starfi okkar. Nú hefur náðst 5% árangur á síðustu
5 árum og þá er auðvitað stefnan að ná að minnsta kosti því
sama á næstu 5 árum. Jafnréttisstofa reiknaði út að þaö
tæki 114 ár að jafna launamun kynjanna, miðað við þá þró-
un sem hefur verið hingað til. Við viljum sjá þetta gerast
miklu hraðar. Það er svo margt sem hefur óbein áhrif á
launamun, eins og t.d. nýju fæðingarorlofslögin. Þau eiga
eftir að hafa mikil áhrif því feður axla nú meiri ábyrgð á
heimilinu en áður. Ég held að þessi viðhorfsbreyting sem
hefur orðið á skömm-
um tíma eigi eftir að I síðustu kjarasamningum
skiia miklu." var stigið stórt skref en þá
Alda telur það var samjö um þaö gö ejnu
vænlegast til arangurs .
að haida umræðunni smm a ari eigi starfsmaður
lifandi og fjalla áfram *"étt á launaviðtali.
um jafnréttismál frá
mörgum sjónarhornum. „Það sem gerir jafnréttismálin flók-
in en jafnframt skemmtileg eru hinir mörgu áhrifaþættir.
Sjálfstraust og menntun tryggja ekki endilega að konur nái
sínu fram. Þaö þarf líka að breyta viðhorfi atvinnurekenda
og ein af sögulegu skýringunum er að konur koma seinna
inn á vinnumarkaðinn en karlar og þær hafa þurft sinn tíma
til að sanna sig. í dag eru til heilmargar fyrirmyndir, konur
sem eru öflugir stjórnendur, eins og til dæmis Rannveig Rist
í ÍSAL. Þarna eru konur búnar að brjóta ísinn og sanna að
þær eru jafnhæfar og karlmenn í áhrifamiklum stöðum og
það hefur áhrif á viðhorf atvinnurekenda." Alda telur að
konur megi gæta sín á að vera ekki of svartsýnar i þessum
efnum, enda skiptir viðhorfið og trúin á eigin getu miklu
máli. „Það er alveg klárt mál að það mun taka styttri tíma en
114 ár að eyða launamuninum," segir hún glaðbeitt að
lokum.