Vera - 01.04.2003, Page 57

/ÚR DAGBÓK KÚABÓNDA
Kjöt framleitt undir kostnaðarverði
»Ég veit ekki hvað við bændur eigum að halda um það sem er að
gerast í landbúnaðarmálum íslenskum, eða hvernig við eigum að
bregðast við því. Kjötmarkaðurinn er í rúst og við sem erum að fram-
leiða nauta-, svína- eða kindakjöt getum nú bara pakkað þeirri fram-
leiðslu saman í heild sinni því við getum ekki og eigum ekki að fram-
leiða undir kostnaðarverði og borga með okkur.
Afurðastöðvar halda áfram að lækka verð til bændanna I skjóli
helgrar samkeppni, harðnandi rekstrarumhverfis. Með dálítilli
einföldun má segja að við kúabændur fáum jafnmikið í dag fyrir
öaut sem er 350 kíló og fyrir 200 -250 kílóa naut fyrir nokkrum
arum og að búin þurfi að vera helmingi stærri í dag en fyrir svona
10-15 árum. Að ekki sé minnst á sauðfjárbændur sem er verið að
l°ka inni í einhverju gæðastýringarkerfi. Þeir hafa tekið á sig
nikla kjaraskerðingu og í haust geta þeir búist við 25% launa-
lækkun í viðbót, þrátt fyrir gæðastýringuna og allt umstangið
sem henni fylgir. Landbúnaðarráðherra sagði á dögunum eitt-
hvað á þá leið að sauðfjárbúskapur væri ágætur með annarri
v'nnu. Ég veit ekki alveg hvað hann meinti eða hver er tilgangur-
lr|n í því að vera með sauðfjárbú ef þarf að vinna fulla vinnu með.
Eða að framleiða nauta- og svínakjöt undir öllu eðlilegu kostnað-
arverði. Hvað skyldi það nú ganga lengi?
Ég er ekki viss um að fólkið í landinu geri sér almennt grein fyr-
lr því að ef ekkert breytist í málefnum bænda þá líða sveitirnar
ondir lok og ég er hrædd um að það gerist á skömmum tíma. Velti
fynr mér hvað verður þá um nærliggjandi þéttbýlisstaði sem að
Þó nokkru leyti þjónusta sveitirnar. Ég er ekki viss um að almenn-
Ur skilningur ríki um þá vinnu sem við í sveitinni erum að vinna allt
arið og hversu mjög við þurfum að berjast fyrir því að geta búið I
sveitinni. Hvers vegna? Við erum sveitafólk og viljum hvergi ann-
ars staðar vera. Við vitum að við erum að framleiða bestu vöru í
heimi, hvort sem um er að ræða mjólk eða kjöt, og er ekki nauð-
synlegt að halda landinu í byggð? Eða viljið þið sem búið annars
VILJIÐ ÞIÐ SEM BÚIÐ ANNARS STAÐ-
AR EN í SVEITUM AKA UM EYÐIDALI
OG HORFA Á HÁLFHRUNDAR BYGG-
INGAR OG ÓSLEGIN ÓRÆKTARTÚN í
náinni framtíð? hvað með
ferðalangana erlendu? hvað
ættu þeir þá að skoða úti á
landi?
staðar en I sveitum aka um eyðidali og horfa á hálfhrundar bygg-
ingar og óslegin óræktartún í náinni framtíð? Hvað með ferða-
langana erlendu? Hvað ættu þeir þá að skoða úti á landi?
Við getum ekki lifað af loftinu
Ég heyri fólk tala um að þessi þróun hljóti að fara að snúast við,
fólksflóttinn úr dreifbýlinu hætti, búin fari stækkandi og eitthvert
vit fari að komast í landbúnaðarmálin. Þessa umræðu hef ég
hlustað á og tekið þátt í síðustu fimmtán árin, hún er orðin mjög
þreytt. Þó að fólk voni það besta þá er mesti krafturinn farinn úr
orðunum og meira af vana sem fólk spjallar um að þróunin hljóti
fari að snúast við. Ég veit ekki hversu margir trúa því lengur í al-
vöru eða hversu margir berja höfðinu við steininn vegna þess
eins að þeim þykir vænt um sveitina sína og samfélagið og hafa
sérhæft sig í búskap með kindur, kýr, svín, hesta og fleira síðustu
20-50 árin og vilja þess vegna ekki trúa því að landbúnaður á (s-
landi standi á brauðfótum. En það er bara þannig að við getum
ekki haldið byggðinni í sveitunum eins og staðan er, við getum
ekki lifað á loftinu einu saman og vatni úr bæjarlæknum ásamt
því að vinna myrkranna á milli til þess að eiga fyrir skuldunum
okkar. Þetta er það sem blasir við. Ég þekki fólk sem seldi býlið
sitt og framleiðsluna núna fyrir stuttu vegna þess að sú fjölskylda
gat ekki lifað af búskapnum eingöngu. Ég veit líka um fólk sem
er að selja svínabú í fullum rekstri. Þau vilja ekki hætta en hafa
ekkert val um það, rekstrargrundvöllurinn er horfinn. Svo er um
marga fleiri út um allt land, því miður. Framleiðsluréttur í mjólk
gengur kaupum og sölum og bændur láta hafa sig í það að
kaupa lítrann á langt yfir 200 krónur. Hvað þurfa þeir að vinna
lengi kauplaust þangað til sá réttur fer að skila arði?
Þeir svartsýnustu spá því að núna hætti margir að framleiða
kjöt, svo þegar fari að vanta kjöt eftir ákveðinn tíma verði það
flutt inn. Spurning hvort bændurnir sem enn verða eftir standi
þá á bryggjum og í flæðarmáli með hávær mótmæli eins og
tíðkast sums staðar erlendis, eða væri kannski skynsamlegra að
koma strax með mótmælin og reyna í sameiningu að finna heilla-
vænlegar leiðir til þess að blómstrandi byggðir verði á ný í dölum
og fjörðum á fslandi?
Ég vil ekki trúa þvl enn að landbúnaður á þessu landi leggist
af og sveitirnar verði eins og safn af tóftarbrotum. Ég ætla að
halda áfram að berja hausnum við steininn. X
vera / úr dagbók kúabónda / 2. tbl. / 2003 / 57
Jóhanna Helga Halldórsdóttir