Freyr - 15.04.1966, Blaðsíða 16

194
FREYR
1. Dauðhreinsuð glös eða rör.
2. Hrein og sótthreinsuð júgur og spenar.
3. Fyrstu bunum úr júgrinu er ætíð
mjólkað í mjólkurmál og síðan er
mjólkursýnishornið tekið í glasið með
hreinum höndum.
4. Kæling á mjólkursýnishorninu.
Ef þessa er ekki gætt má búast við að hið
mikla gerlamagn í óhreinindum í umhverfi
kýrinnar og á henni sjálfri blandist í mjólk-
ursýnishornið og geti á þann hátt valdið
óyfirstíganlegum örðugleikum við hrein-
ræktun og skilgreiningu hinna raunveru-
júgurbólgugerla.
Aðaltegundir júgurbólgugerla
Um það bil 12 mismunandi gerlategundir
orsaka venjulega júgurbólgu.
Á grundvelli þeirrar vitneskju er eðlilegt
að skipta júgurbólgu í tvo flokka eftir meg-
inorsökum þeirra:
1. Smitandi júgurbólga. (B, H, C, G og
L-keðjugerlar).
2. Eldisjúgurbólga.* (klasagerlar, ýmsar
tegundir keðjugerla, C. pyogenes og E.
Coli).
Rannsókn á mótstöðu júgurbólgugerla
gegn fúkkalyíjum (næmispróf)
Við skilgreiningu júgurbólgugerla er, á
rannsóknarstofum, bæði hægt og nauðsyn-
legt að rannsaka mótstöðuhæfni þeirra gegn
hinum algengustu fúkkalyfjum og á þann
hátt upplýsa mjólkurframleiðendur um,
hvaða lyf henta bezt til þess að kveða niður
júgurbólguna.
Hér skal því gerð nokkur nánari grein fyr-
ir lyfjanotkun gegn júgurbólgu.
* MeS eldisjúgurbólgu er ótt viS júgurbólgu, sem stendur
í sambandi viS minnkandi mótstöSuafl júgursins vegna sí-
vaxandi krafa um nythœS.
Lyf gegn júgurbólgu
Allt frá því að Nocard og Mallerau árið 1887
fóru að nota bórsýru sem læknislyf gegn
júgurbólgu af völdum keðjugerla, hafa ýmis
lyf, t. d. fenól, joð, samsett silfurlyf, súlfalyf
o fl. verið reynd, vanalega með misjöfnum
árangri.
Sameiginlegt flestum þessarra lyfja er að
þau verka jafnframt skaðlega ertandi á hina
viðkvæmu vefi júgursins.
Við uppgötvun penicillíns og notkun þess
gegn júgurbólgu (1944—1945) og síðar upp-
götvun margra annarra tegunda fúkkalyfja,
virtist í fyrstu fundin leið til útrýmingar
júgurbólgunni. Síðan má heita að allar til-
raunir til lækningar á júgurbólgu hafi farið
fram með slíkum lyfjum eða lyfjablöndum.
Ef t. d. er um að ræða smit með B-keðju-
gerlum virðist penicillínið hafa verið og er
enn í dag talið öruggasta lyfið. 1 mörgum
öðrum tilfellum af júgurbólgu, sem aðrar
gerlategundir valda, hefir komið í ljós, að
gerlarnir hafa meira eða minna mótstöðu-
afl gegn penicillíni og í þeim tilfellum eru
reynd önnur lyf, t. d. tetracyclín, chloram-
phenicol, streptomýcín, neomýcín o fl. eða
blöndur slíkra lyfja og annarra, t, d, súlfa-
lyfja. Við rannsóknir erlendis á seinni árum,
hefir þó komið í ljós, að klasagerlategundir
(einkum Staph. aureus), sem áður bar sára-
lítið á, en hafa verulegt mótstöðuafl gegn
penicillíni, hafa náð meiri og meiri út-
breiðslu í þróuðum mjólkurframleiðslu-
löndum.
Á Englandi fann t. d. C. D. Wilson (1961)
að 70.6% af hreinræktuðum klasagerlum
höfðu mótstöðu gegn penicillíni, 20% þeirra
mótstöðu gegn streptomýcíni og 5.1% gegn
tetracyclíni.
G. Russel og Wilson fundu (1962) að 39
gerlastofnar af 688 blönduðum tegundum
höfðu mótstöðu gegn penicillíni, 110 gegn
streptomýcíni og 54 gegn tetracyclíni.
Ástæða þess að æ fleiri gerlastofnar, sem
valda júgurbólgu, sýna mótstöðu gegn