Freyr - 15.01.1982, Qupperneq 41

Þórir Dan Jónsson,
fiskifræðingur
Frá starfsemi
veiðimálastofnunar í Borgarnesi
Árið 1978 urðu nokkurþáttaskil ístarfsemi Veiðimálastofnunar, en þá var Vesturlandsdeild
hennar sett á laggirnar í Borgarnesi. Við hana starfar einn fiskifrœðingur að staðaldri, en
vegna fjárskorts er aðstoðarmaður aðeins ráðinn endrum og eins yfir sumarmánuðina.
Höfuðverkefni deildarinnar er að rannsaka ár og vötn og leiðbeina veiðiréttareigendum og
veiðimönnum í umdœmi deildarinnar sem er allt frá Botnsá í Hvalfirði og norður í veiði-
mönnum í umdæmi deildarinnar sem er allt frá Botnsá í Hvalfirði og norður í Hrútafjörð
Þórir Dan Jónsson flytur erindi sitt á
fáðstefnunni.
Með stofnun deildarinnar gefst
fiskifræðingi tækifæri til að afla sér
staðþekkingar, auk þess sem allar
rannsóknir í ám verða auðveldari.
Með árlegum athugunum og sam-
anburði á milli ára verður orsaka-
samhengi hinna ýmsu þátta
skýrari.
Meðfylgjandi súlurit (mynd 1)
gefur glöggt til kynna kosti árlegra
rannsókna. í>að sýnir lengdar- og
aldursdreifingu laxaseiða úr
Grjótá, sem fellur í Hítará, og nær
yfir árin 1976, 1978, 1979 og
1980. Niðurstöður þriggja síðustu
áranna eru töluvert frábrugðnar
niðurstöðum ársins 1976, því að
eins og tveggja ára árganga vantar.
Skýring á frávikinu er sú að vet-
urna 77—78, 78—79 og 79—80
þornaði áin svo til alveg. Þó var
nægilegt vatn í botnmölinni til þess
að hrogn úr hrygningunni frá
haustinu áður komust af, en seiði
drápust. Nú hafa verið gerðar
ráðstafanir sem eiga að koma í veg
fyrir seiðadauða.
Annað gott dæmi um gildi ár-
legra athugana eru niðurstöður af
rannsóknum á nokkrum ám á
Norðvestur- og Norðurlandi.
Samanburður á rafveiðum 1980
og rafveiðum fyrri ára í þeim sýnir
að vorkuldarnir 1979 og tiltölu-
lega stutt eftirfarandi sumar hafa
þurrkað út árganginn 1979 að
nokkru eða öllu leyti í stöku ám.
Verður því fróðlegt að fylgjast
með þessum árgangi á næstu árum.
Á undanförnum árum hefur
komið í ljós að laxaseiði þrífast vel
í mörgum stöðuvötnum. Standa nú
yfir rannsóknir á því hvernig fer
fyrir sumaröldum seiðum sem
sleppt er í stöðuvötn. Mig langar
að nefna tvö dæmi um gildi stöðu-
vatna sem uppeldissvæða fyrir lax-
aseiði.
Árið 1980 var sumaröldum
seiðum sleppt í Laxárvatn, sem er
eitt af upptakavötnum Laxár í
Dölum. Árið 1981 var veitt í
vatninu og hafði þá u. þ. b. helm-
ingur seiðanna, sem veiddust, náð
sjógöngustærð. Þess má geta að í
Laxá ná laxaseiði ekki sjógöngu-
stærð fyrr en fjögurra til fimm ára
gömul. í Laxárvatni er urriði en í
vatninu er ekki offjöldi fiska.
í Eyrar- og Geitabergsvötnum,
sem Laxá í Leirársveit kemur úr,
er hins vegar of mikið af silungi, en
þar ná laxaseiði þó sjógöngustærð
ári fyrr en í ánni sjálfri.
Fyrst ég er farinn að tala um
stöðuvötn langar mig að minnast á
stofnstærðarsveiflur bleikju í
Hólmavatni á Tvídægru, en grunur
leikur á að svipað gildi um nokkur
vötn á Arnarvatnsheiði.
Jón Kristjánsson, fiskifræð-
ingur, stundaði tilraunaveiðar í
Hólmavatni á tímabilinu 1971—
1977, en ég hef síðar haldið þeim
rannsóknum áfram. Áður en
lengra er haldið er þó rétt að víkja
að nokkrum atriðum varðandi
lífsferil silungs, en þau sýna glöggt
að „fiskirækt" án fyrirhyggju getur
haft óheppilegar afleiðingar.
Samspil bleikju og urriða
Breivatn í Noregi (í Harðangurs-
firði) var fyrir aldamótin síðustu
mjög gott urriðavatn. Árið 1910
var bleikjuseiðum sleppt í vatnið.
FREYR — 81