Freyr - 01.12.2000, Qupperneq 49

Tafla 1. Dæmi um K-stuðul fyrir Jersey kýr með meðalnyt 5.500 kg OLM á ári og
þar sem kýrnar standa bundnar á bás.
Vikum eftir burð 4 8 16 24 36 48 geld
1. kálfs kvíga 3,98 4,41 4,59 4,62 4,62 4,62 4,12
Aðrar kýr 5,19 5,61 5,63 5,56 5,24 4,99 4,58
þurrkað, malað og/eða kögglað fóð-
ur. Hinar fóðurtegundimar röðuð-
ust þar á milli. Þannig er hægt að
tala um þrenns konar mismunandi
fylli á fóðri; gróft gróffóður, fíngert
gróffóður og kögglar. Skortur er á
slíkum upplýsingum fyrir íslenskt
fóður.
Tyggitími
Sá tími, sem kýr hafa til að éta
og jórtra, er takmarkaður. Heildar
tyggitími hjá kúm getur verið allt
að 1000 mín eða um 16 klukku-
stundir á sólarhring. Þegar talað
er um heildar tyggitíma er átt við
áttíma og jórturtíma. Aftur á móti
má tyggitíminn ekki vera of
stuttur, þar sem það getur haft
neikvæð áhrif á vambarstarf,
mjólkurframleiðslu og heilsufar
gripanna. Lágmarks gildi fyrir
tyggitíma í einni fóðursamsetn-
ingu er í Danmörku ákveðið 33
mín/FEm. Tyggitími í kringum
þetta gildi á að gefa okkur há-
marks átgetu, sem við verðum að
taka mið af þegar við reynum að
setja fóður saman þannig að við
nýtum sem best getu vambarinn-
ar.
Hægt er að reikna út tyggitímann
fyrir gróffóður með því að vita
hversu fínt fóðrið er og magn trénis
í fóðri út frá jöfnunni:
Tyggitími, mín/kg þurrefni = F x 3
x % tréni, (B), þar sem stuðullinn F
er hversu fínt fóðrið er og dæmi um
F-gildi er 0,25 fyrir rófuleifar og
l ,00 fyrir gróft hey eða hálm.
Dæmi um útreikninga
Þegar K-stuðull og fylli á fóðri
er þekkt er hægt að reikna út
átgetu í kg þurrefni eða FEm. Við
höfum einfalda fóðurblöndu með
bygg og vothey. Búið er að reikna
út að orkuþörf er 14 FEm og
hámarks átgeta kúnna er ákveðin
5,63 (sjá töflu ]). Með því að setja
upp tvær jöfnur með tveim
óþekktum stærðum er hægt að
reikna út fóðursamsetningu þar
sem tillit er tekið til hámarks
nýtingu á vambargetu. Tölur fyrir
fylli fóðurs og næringagildi er
tekið sem dæmi.
ÞEk * 0,2FF/kgþe + ÞEg *
0,45FF/kgþe = 5,63 (A)
ÞEk * 1,13 FE/kg þe + ÞEg *
0,90 FF/kg þe = 14 FE (C), sem
gefa ÞEk = 4 kg þe kjamfóður og
ÞEg = 11 kg þe vothey.
Síðan er skoðað hvort þessi
fóðursamsetning er með æskilegan
tyggitíma. Þetta er gert með því að
nota viðmiðunar tölu fyrir tyggi-
tíma af sama fóðri.
Kjamfóður = 4 mín/kg þe * 4 kg
þe = 16 mín
Gróffóður = 56 mín/kg þe * 11 kg
þe = 616 mín
Rannsókn á styrk
selens...
Frh. af bls. 47
teljist skorta ef styrkur þess er
minni en 0,03 pg/ml. í rannsókn
Gunnars var styrkur selens minni
en 0,083 pg/ml í 80% sýnanna.
Lokaorð
Það sem hér hefur verið kynnt
er, eins og áður hefur komið
fram, aðeins hluti af niðurstöðum
fyrsta áfanga rannsóknar sem
mun taka nokkur ár. Ekki er
mögulegt að draga miklar álykt-
anir af þessum niðurstöðum, m.a.
vegna tiltölulega lítils fjölda
gripa, t.a.m. hafa ekki á þessu
Heildar tyggitími er 632 mínútur
en tyggitímin 45 mín/FEm sem er í
lagi. I þessu fóðuráætlunar dæmi
má líka taka tillit til þátta eins og
próteina, vítamína og steinefna eða
taka fleiri fóðurefni með.
Lokaorð
Jákvætt samhengi er á milli
fyllistuðuls og tyggitíma fyrir
hvert fóðurefni. Bæði fylli fóðurs,
vambarstærð og tyggitími eru
hjálpartæki sem við getum notað
til að spá fyrir um átgetu kúnna,
og þessi hugtök „hanga á sömu
spýtunni“. Einnig er þetta samspil
milli eðlis- og lífeðlisfræðilegrar
stjórnunar þar sem hámarks át
næst þegar eftirspurnin eftir orku
er sú sama og hámarks fylli í
vömb.
Louise M0lbak er séifrœðingur við
búfjúrræktardeild Landbúnaðarhdskól-
ans ú Hvanneyri.
stigi verið metin áhrif kjarnfóð-
urgjafar fyrir burð á styrk glúta-
tíonperoxíðasa né tengsl selen-
styrks og heilbrigðis en það
verður reynt að gera þegar fleiri
sýnum hefur verið safnað.
Að mínu mati er nauðsynlegt að
gera aðra víðtækari rannsókn, sam-
hliða þessari, á styrk E-vítamíns og
selens í blóði nautgripa, fóðri og
jarðvegi og sömuleiðis að rannsaka
nýtingu nautgripa á seleni úr mis-
munandi tegundum af fóðurbæti-
efnum.
Að lokum vil ég þakka þeim
bændum hafa veitt mér aðgang að
kvígunum sínum fyrir þessa rann-
sókn og vona að við munum áfram
eiga gott samstarf.
FREYR 11-12/2000 -49