Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1921, Page 38

36
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
landsins á ýmsum öldum, og sjá hvern-
ig t. d. þeim Sturlungum kippir í kyn-
ið tii Snorra goða um lund og mann-
vit, og að þeir Haukdælir, Oddverjar,
Ari fróði og Snorri Sturluson eru allir
komnir af Síðu-Halli, valmenninu og
spekingnum, sem al'lir virtu og elsk-
uðu, en hann aftur af Hroliaugi Rögn-
valdssyni Mærajarls, er faðir hans gaf
þann vitnis'burð: “Hefir þú þat skap
er engin styrjöld fylgir.” Það er ekki
marklaust, að 'hyggja að, hvernig
skapferii og mannkosti leggjast þann-
ig langt í ættir- Gaman þykir og mörg
um að sjá, þó að í sjálfu sér sé það
minna vert, 'hve margir Islendingar eru
konungbornir í ættir fram; sumir af
vestrænum konungum, aðrir af nor-
rænum; Haukdælir náskyldir Ólafi
Tryggvasyni og Oddaverjar af sjálf-
um Haraldi Hárfagra. Má vera að ein-
hverjum muni þykja gaman að rekja
frændsemi sína við Vilhjálm keisara
og Georg Englakonung, þó hún sé
orðin þynnri en þrítugasta þynning.
Það gerir Landnáma allauðvelt- — Eg
tel það engan veginn lítilsvert, að vita
glögg deili í því, af 'hvaða bergi ís-
lenzka þjóðin er brotin. 'Ef hún væri
ekki af úrvals kyni, þá væri 'hún varla
lengur til, eftir alt sem yfir hana hef-
ir gengið. — Tvent finst mér vera
mikil stoð fyrir okkur, sem trúum á
manngildi Islendinga, þrátt fyrir alt,
og byggjum á þeirri trú von um fram-
tíð þjóðarinnar: Annað hinn tröll-
aukni þróttur í forfeðrum vorum, and-
legur eigi síður en líkamlegur — og
engin ein bók sýnir hann betur en
Landnáma. Og bitt hinn glæsilegi orð-
stír, sem íslenzkir Iandnemar hafa nú
aftur unnið sér í Vesturheimi. Þar
sýnir það sig, að þrek og manndáð
lifir enn í fullu fjöri og kemur í ljós
óðara en hentug atvik knýja það fram.
Hví skyldu ekki þeir kostir eins geta
komið í ljós og notið sín hér heima,
þegar þjóðin er leyst úr ánauð margra
alda?
Þá þykir mér það ekki smáræðis
fagnaðarefni, sem þessi bók sýnir okk-
ur, að forfeður okkar eru fyrstu eig-
endur þessa lands. Ættjörð okkar hef-
ir aldrei verið eign nokkurrar annarar
þjóðar en sjálfra okkar- íslendingar
hafa aldrei hrif'sað hana með ofbeldi
og herskildi af öðrum eldri eigendum.
Á eignarrétti okkar hvílir engin blóð-
skuld, eins og flestra annara þjóða.
Því helgari og dýrmætari finst mér
hann, og því inmlegri og föiskvalaus-
ari finst mér að ættjarðarást okkar
megi vera.
Þá þykir mér ekki lítið til koma að
fræðast af Landnámu um örnefnin
okkar- Þau eru iheill fjársjóður, dýr-
mætur fyrir sögu, tungu og þjóðfræði,
en lítt kannaður enn. Sum örnefnin
okkar eru hrein og bein listasmíði,
stundum Iheil lýsing í einu orði, og
eins og sétstakur hugblær vakm við
eintómt nafnið. Við þurfum ekki ann-
að en heyra nöfn eins og Hekla,
Tindastóll og Herðubreið, til þess að
við sjáum í huganum svipinn, og mér
finst eg sjá, hvernig Glóðafeykir hef-
ir skautað sér með heldur en ekki
háreistum og kvikum faldi af norður-
ljósa logagulli, þegar hann var skírð-
ur- Manni hlær hugur við bláhyl, eins
og við sól og sumri, en stendur geigur
af myrkhyl, eins og dauðs manns gröf.
“Fjallið eina” finst mér sveipað í alt
hið einmanalega þunglyndi íslenzkra
öræfa, svo að mér liggur við að fara
að kenna í brjósti um það. Önnur eru