Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1922, Page 95

Tvenn sambönd.
Eftir séra Guðmund Áraason.
‘ ‘ Öllu er afmörkuS stund og sér-
liver Mutur undir himninum hefir
sinn tíma,” S'egir prédikarinn.
Hann var bölsýnn maður, sem mat
lítils hégóma veraldarinnar, og
margt var hégómi í augum hans,
sem bjartsýnni mönnum á öllum
tímum hefir fundist enginn hé-
gómi. En hvað sem lífsskoðun
þessa gamla bölsýnismanns líður,
er gaman að lesa obð hans, og
maður verður að samsinna með
honum, að sérliver hlutur undir
himninum hafi sinn tíma, nema
það, sem er svo mikill hégómi, að
það ætti ekki að vera til; og þó
samt, hafi það orðið til vegna
heimsku eða afgiapa teinhverra,
verður það að hafa sinn tíma.
Það var annar spekingur, sem
tók sér fyrir hendur að kenna
mönnunum að þekkja sjálfa sig,
og það hafði þær afleiðingar fyrir
hann sjálfan, að hann var dærndur
til þess að drekka eiturbikar.
Menn hefir aldrei langað til að
þekkja sjálfa sig.
Hvað er sjálfsþekking?
Þeirri spurningu má eflaust
svara á fleiri en einn hátt. Vana-
lega mun það þýða einhvers konar
innskoðun eða sjálfsprófun, til
þess—ja, til hvers ? Til þess að
kannast við syndir sínar, mundu
þeir segja, sem mest hugsa um
spillingu og afturhvarf og þess
konar; en svo gæti máske ein-
hverjum dottið í liug, að það ætti
að vera til þess að geta séð sjálfan
sig eins og aðrir sjá mann, eins og
Eóbert Burns kemst að orði. En
þá er nú varla við að búast, að
sjálfsþekkingin sé skoðuð mjög
eftirsóknarverð þekking.
Sjálfs-þekking, ef hún á að vera
nokkurs verð, fæst aldrei með ein-
tómri innskoðun. Einstaklingur-
inn verður elcki slitinn út úr sam-
bandinu við annað fólk. Hver
maður er hluti einhverrar heildar,
oft margra heilda, og hann getur
ekki lært að þekkja sjálfan sig,
nema hann þekki það sem hann
er hluti af og samböndin milli sín
og þess.
Við Vestur-lslendingar höfum
talað mikið um sjálfa okkur, við
höfum haldið margar þjóðlegar
innskoðanir, ef svo mætti að orði
kveða; og árangurinn hefir oftast
orðið sá, að við höfum haft margt
gott um sjálfa okkur að segja.
Pyrir nolckrum árum orti eitt
skáld okkar háðkvæði um sjálfs-
hólið í okkur og sendi það, að mig
minnir, forstöðunefnd þjóðminn-
ingarhátíðar. 'Það varð víst eitt-
hvert umtal um það, sem von var,
hvort þetta hefði átt vel við. En
hvað sem því líður, var víst flest
af því sem skáklið sagði, verð-
skuldað. Við erurn sjálfhælið
fólk; við tölum um sjálfa okkur
eins og við værum gáfaðri og dug-