Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1923, Blaðsíða 131

Airfmrniminio
Eftir séra Gu'ðm. Árnason.
íslenzkar bókmentir!
Hversu veglegt og mikilvægt fyr-
ir oss íslendinga er ekki það, sem
þessi orð tákna? Að nokkrar þús-
undir manna á afskektu eylandi,
ein af allra smæstu þjóðum lieims-
ins, sem frá byrjun hefir orðið að
heyja erfiða baráttu við óblíðu nátt-
úrunnar og margskonar aðra örð-
ugleika, skuli eiga heimsfrægar
bókmentir, — það er óefað eitt af
því allra merkilegasta í sögu mann-
kynsins. Það sannar, mörgum
staðreyndum sögunnar betur, sig-
ur mannsandans yfir ytri kjörum;
sannar, að þrátt fyrir alt, er lífið
meira en eintóm barátta fyrir lífs -
viðurvsöri, og að sá skilningur á
sögunni, að lífið sé eitt stórkostlegt
matarstrit og ekkert annað, er ger-
samlega ónógur.
Hér meðal okkar Vestur-íslend-
inga er löngum talað um ágæti ís-
lenzkra bókmenta og gildi bók-
menta-arfsins, sem við höfum flutt
með okkur frá ættjörðinni. Það
mun varla vera til sá Islendingur
hér í landi, sem ekki veit þetta og
skilur, nema ef vera kynni ein-
hverjir, sem misskilja svo gildi hlut-
anna, að þeir vilja líta smáum aug-
um á alt, sem íslenzkt er, vegna
þess að íslendingar eru ekki stór-
þjóð, ekki liamhleypuþjóð í því,
sem kallað er framfarir nú á þess-
ari véla- og kaupHtaparöld. En
sem betur fer eru þeir menn fáir.
Hinir eru miklu fleiri, sem þekkja
gildi þessa arfs, eða að minsta kosti
taka trúanlegt það sem sagt er um
liann. En það er með marga þeirra
líkt og manninn í dæmisögunni, er
var fengið fé til umráða. Hann
vafði það í umbúðir og gróf það í
jörð. Svo tómlátir og hirðulausir
eru menn um þennan arf, að þeir
grafa hann undir rusli hálfmenning-
ar og andleysis.
Eldri íslendingar hér kvarta jafnt
og stöðugt um það, að unglingar,
sem eru fæddir af íslenzkum for-
eldrum og aldir upp á íslenzltum
heimilum, vilji ekki lesa íslenzkar
bacjkur; enskar bækur, ensk tíma-
rit og ensk blöð sitji ávalt í fyrir-
rúmi fyrir íslenzku hjá þeim. Víst
mun það satt vera, að þessar um-
kvartanir séu ekki út í bláinn. En
þær sanna hreint ekki það sem þær
eiga að sanna, sem er, að íslenzkur
æskulýður hér hljóti, af náttúrleg-
um og óviðráðanlegum ástæðum,
að verða fráhverfur lestri íslenzkra
bóka. Þælr ástæður eru ekki til.
Það eina, sem umkvartanir þessar
verulega sanna, er okkar eigið tóm-
læti í því að menta æskulýð okkar
sem þarf, til þess að liann vilji lesa,
og geti lesið sér til gagns, bækur á
íslenzku máli. Það sem ætti að
vera okkur áhugamál, er lítið. meira
en varajátning.
Þetta er vitanlega margrætt mál
og óþarft að eyða miklu rúmi til