Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Blaðsíða 119

12. ársþing; Þjóðræknisfélag\s Islend-
inga í Vesturheimi var sett í Goodtempl-
arahúsinu á Sargent Ave., Winnipeg, 25.
febrúar 1931, kl. 10. árdegis, með því að
forseti bað þingheim að syngja sálminn
“Lofið guð”.
Forseti flutti því næst ávarp sitt til
þingsins og fer það hér á eftir:
Háttvirta þjóðræknisþing!
Ekki þarf að kynna yður Þjóðræknis-
félag Islendinga í Vesturheimi. Það er
talið stofnsett í lok heimsstyrjaldarinnar,
1919. En í rauninni er það stofnað upp
úr þjóðhátíð Islendinga í Milwaukee,
Wisconsin, 1874. Félagsskapur íslenzkra
manna hér vestan hafs, sem þá mynd-
ast til varðveizlu þjóðernis vors, deyr
aldrei út. En hann rís úr rústum hrun-
inna halla við endalok ófriðarins. Ein-
mitt þá átti þjóðernismeðvitundin með
ýmsum þjóðum, sína upprisutíð. Dauði
og líf eru einatt förunautar.
En ekki komst þetta félag vort hjá
örlögum Islendinga og aldarinnar. Ná-
lega alt félagsstarf hefir síðan á ófrið-
arárunum reynst örðugt. Mannkynið er
lengi að ná sér eftir slíkar hörmungar,
sem sú styrjöld reyndist. Glæður henn-
ar lifa lengi i rústunum. Við vopnahlé
eru vopnin að vísu lögð niður, en í
björtum manna er enn ófriðargnýr. —
Mannsandinn á oft örðugt með að átta
sig á öfgum baráttunnar. ösjálfrátt
kemur þetta niður á dýrmætum áhuga-
málum, og það einatt af hálfu góðra
drengja. Andlegt jafnvægi hefir hagg-
ast við slík mannfélags-umbrot — jarð-
skjálfta mannlífsins. Félagslífið á einn-
ig sitt mannfall. Og nytsöm mál eru
hér engin undanþága.
Islendingar eru afkomendur víking-
anna. Þeir hafa lagt niður vopnin og nú
er þeim talið það til gildis, hve snemma
i þroskasögu þjóðar vorrar einvígi voru
numin úr lögum á Islandi. En deilumar
öóu ekki út með einvígunum. Orðasenn-
ur Islendinga eru enn mannskæðar. Og
hið lakasta er, að tjónið lendir að jafn-
aði á sameiginlegum nytsemdarmálum
þjóðflokksins.
Þjóðræknisfélagið er engin undantekn-
ing í því efni. Þó vill það af fremsta
megni komast hjá öllu, er tvístrar Is-
lendingum. Eg man ekki eftir öðrum fé-
lagsskap íslenzkum, er hefir það augna-
mið, að yfirstíga allan venjulegan skoð-
anamun manna til þess að sameina þá
um það eitt, að þeir eru íslendingar, efla
íslenzka bókvísi innbyrðis og út á við,
og halda sem lengst og bróðurlegast í
taugina, sem tengir Vestur-Islendinga við
heimaþjóðina og alla kosti hennar.
Árið mikla í sögu Islendinga, 1930,
“er liðið í aldanna skaut”. Langt verður
þess að bíða að slíkt ár vitji vor Is-
lendinga aftur. En margar minjar þess
eru ógleymanlegar og helgar. Alþingis-
hátíð Islendinga er þá einnig um garð
gengin. Líklega er hún einstæðasta há-
tíðin, sem haldin hefir verið í allri mann-
kynssögunni. Hún var hátíð friðar og
einingar. Vegur Islands og Islendinga
óx stórum liðið ár. Aldrei fyr hafa jafn
margir erlendir menn tekið í þann
strenginn, er togar land vort og þjóð
í áttina til vegs og gengis. Orð skáldsins
hafa reynst bókstaflega rétt:
“Þín hefir farið fjöllum af
frægð um allan heiminn.
Yfir sollið Islands haf
út um jarðar geiminn.”
Um heimferðir Islendinga vestan um
haf er flestum, er þing þetta sitja, þeg-
ar kunnugt. Hart nær 500 vestur-ís-
lenzkra gesta heimsóttu Island fyr eða
síðar á árinu, og flestir eða allir þeirra
sátu hátíð þjóðarinnar á Þingvöllum 26.
—28. júní. Tæplega getur nokkur mað-
ur sagt nógu vel frá viðtökum heima-
manna, hvernig stjóm landsins og þjóð-
in, undir forystu Alþingisnefndarinnar,
fagnaði þessum gestum sínum vestan
um haf. Og þeim, er um hálfrar aldar