Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Blaðsíða 108

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Blaðsíða 108
90 TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA ar. Stundum skiftast þau á gjöf- um, þjóðin og h'öfuðskáldin, þann- ig, að þjóðlífið er gert að yrk- isefni. Þá gefur þjóðin atburði, en skáldið meðferð. Þá er svo komið, að aldarhátturinn mótar skáldið og jafnframt mótar það aldarhátt- inn. Þessi gagnkvæmu áhrif sjást víðsvegar í mannkynssögunni. Lít- um á Gyðinga, t. d. Hebreaskáldin — spámennirnir — skálda um Jah- ve og þjóðernið, af því að hugur þjóðarinnar hné að þeim efnum. Þjóðin, aldarháttur hennar, skapar skáldin, og þau halda svo þjóðern- inu við. — Arabar yrkja um nautna- gleði, sem spámaður þeirra hefir lofað áhangendum sínum í þessu lífi og öðru. Þau hrífast með ald- arhættinum. — Forn-Grikkir kváðu ódauðleg kvæði um herferðir og bardaga, af því að þjóðlífið í þeirra löndum snerist um hetjudáðir. — Forfeður vorir kváðu drápur um höfðingja, meðan drápsaldirnar gengu yfir Norðurlönd. — Þegar vígaferli slotar, og katólskur sið- ur hefst, fjallar norræn tunga um heilaga menn og guðsmóður. Sá aldarháttur gerir skáldhneigða menn að skósveinum sínum eða merkisberum. Þegar bezt gerir, hefja skáldin aldarháttinn í æðra veldi en lífiö sjálft gerir. En á hinu leytinu vill það viðbrenna, að skáldin dragi aldarháttinn niður í skarnið — geri ilt verra, vísvitandi eða óviljandi. Vér, sem þetta land byggjum, erum svo settir, að ljós og yl skort- ir á borði náttúrunnar og hefir skort frá landnámstíð. Þau áföll hafa gengið of oft yfir ey vora, að gervalt líf í landinu hefir verið í veði, komist á heljarþröm. Tilfinn- ingamenn þjóðarinnar hafa fundið 'til háskans og borið hann á borð fyrir alþýðu í ljóðum. Skáldin eiga nokkurskonar sjónauka, sem marg- faldaði hættuna. Þegar trúin á landið og lýðinn þvarr og hagur þjóðarinnar niður-níddist, komu á kreik kvæði um sífelda hnignun manndáðar, og þau iétu í veðri vaka örvæntingu um viðreisn lands og lýðs. Hér í landi hafa dapurlegir kviðl- ingar gert landslýðnum dimt fyrir augum öldum saman. Fjöldi kvæða fjallar um heimsendi og hörmung- ar hinum megin grafar. Kveður við þann tón frá siðaskiftum og alt til vorra daga. Man eg að í ungdæmi mínu kváðu rosknir menn með dapurlegri rödd þessa, annars vel kveðnu vísu úr Tímarímu: “Hygg eg liðið heims á dag, herrann þó að viti; sígur undir sólarlag, sýnist bregða liti.” Ýmsar bögur af þessari tegund voru þá þaulkveðnar. Þessi yfirvof- andi örlög blöstu við hugsjónum íslendingsins og héldu fyrir honum vöku, gerðu hann vonlítinn og voteygan og deigan til fram- kvæmda, niðurlútan og litverpan. Skáld, sem spunnu þenna toga, juku ógleði fólksins með drunga- legri rödd sinni og andvörpum. Og svo er enn í löndunum, að skáldin orka á lýðinn, eigi síður í skáldsögum en ljóðagerð. Sú skáld- sagnagerð fór yfir álfu vora á
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166

x

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga
https://timarit.is/publication/895

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.