Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Blaðsíða 93

Kftir Magnús SisiiríSsson A StortJ.
Engin kona fornaldarinnar hefir
orðið fyrir jafn ósæmilegum árás-
um í fornsögum vorum, sem Hall-
gerður verður fyrir í Njálu.
Þetta aðkast hefst í hyrjun sög-
unnar, þá hún er barn að aldri, og
leikur sér á gólfi við aðrar meyj-
ar, í húsi foreldra sinna. Vekur hún
þar aðdáun á sér sakir vaxtar og
fegurðar. En Rútur, sem er þar í
vinaboði hjá Höskuldi bróður sín-
um, föður hennar, lætur þá dynja
yfir hana þau ókvæðisorð, að
úrjósa mætti hugur við, að hafa slík
yfir um nokkurt barn.
Að Rútur hafi verið slíkt fól, að
kasta þeim fúkyrðum að saklausu
barninu, er óhugsandi, og verður
minst á það síðar. Enda hafa þeir
fáleikar er Njála getur þarna, að
orðið hafi á milli þeirra bræðra,
verið alt annars efnis. Laxdæla
getur missættis þeirra milli, sem
varð út af móðurarfi þeirra. Tókst
þá Jórunni konu Höskuldar að
sætta þá, svo að báðir undu vel
við. Þeim' hlýhug lýstu þá orö
hennar til Rúts, að honum er sízt
ætlandi að hafa haft þau orð yfir
til Hallgerðar, sem tilfærð eru í
sögunni, hvorki áður né síðar.
Þetta vinaboð, sem hér er getið,
ttiun hafa verið þegar Rútur er
nýkominn frá Noregi, sem Laxdæla
getur. Upp úr því hefir Rútur haf-
ið tilkallið um arfinn.
Ekki er Hallgerðar að öðru get-
ið, þar til hún er gjafvaxta. Segir
þá sagan að hún hafi föstnuð ver-
ið manni, sem Þorvaldur er nefnd-
ur og var Ósvífursson, annars er
ekki ættar hans getið. En hann
var auðugur og bjó á Meðalfells-
strönd undir Felli (Staðarfelli á
Fellsströnd). Þessu ráði mótmælti
Hallgerður, en varð þó að vera
sem faðir hennar vildi. Er hér líkt
farið, sem með Guðrúnu Ósvifurs-
dóttur í Laxdælu, er hún er föstn-
uð Þorvaldi Halldórssyni að óvilja
hennar. Mætti vel ætla, að hér hafi
blandast frásagnir af þessum vest-
firzku kvenskörungum, með því
móti að þær sagnir hafi borist á
bekk saman, langt frá sínum
heimahögum, þar sem þær hafa
verið sagðar, og ruglast þannig
fyrir ókynni þeirra, er með sögu
hafa farið. Svo nauðalíkir virðast
þeir nafnar — menn þeirra ætt-
systra — sem einn maður hafi
verið. Og svo margt er sameigin-
legt með þeim stórlátu konum, sem
ein kona væri. Báðar líta þær
niður til þessara manna sinna, er
þær þykjast vargefnar, og skap-
rauna þeim með óhóflegri eyðslu,
í þeirn tilgangi að skiljast við þá.
Við það fær sinn kinnhestinn hvor
þeirra, er varð þeim skilnaðarsök.
En beggja þeirra fé gekk fram og
gerðist meira en áður. Skyldi ekki
líka hinn suðureyski fóstri Hall-
gerðar, er sökti Þorvaldi dauðum
niður við Bjarney á Breiðafirði,
hafa getað verið svipur þess suð-