Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1935, Side 45

Indriði Einarsson
27
15. aldarinnar enn ferskar í minni
manna. Að ytri makt og veldi hef-
ir kirkjan aldrei verið eins sterk,
en innviSir hennar ern feysknir
orSnir, hún drotnar ekki lengur
yfir hugum manna í mildi og kær-
leika, heldur meS ágirnd og liarS-
ræSum. Fáeinir halda enn fast viS
kirkjuna meir af trygS en sannfær-
ingu, aSrir reyna aS drekkja minn-
ingum fortíSarinnar og ógnum
framtíSarinnar í drykkjum og
dansi, loks eru þeir sem rísa gegn
kirkjuvaldinu leynt eSa ljóst.
En á bak viS menn og málefni
gnæfir Ógautan, liinn “dæmdi
fursti jtess, sem fallið er, en miss-
ist tíSast aftur” (hls. 37). NafniS
er úr fornaldarsögunum,*) en
hann er raunar enginn annar en
Ivölski þjóSsagnanna á nýjum kjól,
sniðnum eftir búningi Mefistófeles
í Faust. Hann hefir hygt kirkjuna
í Hruna og tilskiliS sér son prests
aS launum, en þá, sem oftar, hefir
liann orSiS af kaupinu. Nú er liann
kominn aftur í gerfi útlends skip-
lierra á kavel-skipi, sem hann brýt-
ur á söndunum fyrir sunnan
land,**) en bjargar þó gullkistum
sínum, vitandi vel, aS auSurinn er
afl þeirra hluta sem gera skal.
Hann dregur enga dul á óvild sína
til kirkjunnar og Stefáns biskups;
hjálpar Lárenz, öSrum syni gamla
prestsins í Hruna, til þess aS ná í
FríSi frændkonu biskups; móti
vilja hans, en eggjar Þorgeir bróS-
ur han.s, hinn þáverandi prest í
Hruna, til opinberrar uppreistar
*)Örvar Odds saga.
**)Sögnin um þetta skipstrand í “Biskupa-
annálum Jðns Egilssonar,” Safn til sögu ís-
lands 1:46-47.
gegn kirkjunni, svo aS biskup setur
liann og kirkju hans í bann. Eftir
aS hafa hjálpaS glæpamanninum
Gottskálk í Berghyl til aS drepa
biskup meS svartagaldri, tekur
hann aS lokum hlut sinn meS því
aS sökkva kirkjunni meS þeim séra
Þorgeiri, djákna hans og Gott-
skálki gamla, ærum og óSum af
dansinum.
En eins og oftar er sigur hans
aSeins hálfur. Hann missir Lárenz,
eins og Pétur Gaut, af því aS liann
hefir konur aS baklijarli, sína góSu
móSur, Unu og konu sína, FríSi.
Solveig, sem ann Þorgeiri presti,
er alt of saklaus til aS fylgja hon-
um; en HlaSgerSi, þessa óham-
ingjusömu og hartleiknu stúlku,
sem ekki fær þann sem hún elskar
og ekki vill þann sem elskar hana,
dregur unnusti hennar, dauSur, út
úr dansinum rétt fyrir leikslokin.
“Höfundur liefir af mikilli list
fest leyniþráð millum liins feikn-
umfylda skuggaheims þjóSsagn-
anna og sögulegra atburða sem all-
ir þekkja,” segir Árni Pálsson um
leikinn, og er það hverju orSi sann-
ara. En því má ekki gleyma um
þennan leik, aS hann er orSinn til
meSan heiftarlogar stríSsáranna
léku viS liimin sjálfan. Sá hildar-
leikur kipti grundvellinum undan
trú fjölda manna, og jafnvel hinir
bjartsýnustu menn komust ekki
hjá nokkrum efa um tilgang til-
verunnar. Eflaust hefir IndriSa
fariS svo, en þó má sjá trú hans í
svari Ógautans til Serapíels, er
hann spvr: hvenær endar alt vort
stríS f: