Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1949, Síða 15

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1949, Síða 15
TVEIR MIKLIR ÍSLENSKIR HÖFUNDAR SEXTUGIR 13 undar og Hersteins Pálssonar) VII. bindi (1948), og Svartfugl (í þýð- ingu Magnúsar Ásgeirssonar) VIII. bindi (1949). TJr fylgigrein fyrsta bindisins langar mig til að tilfæra þetta til skýringar Kirkjunni á fjallinu: „Yfir mig kom stríðið (heims- styrjöldin fyrri) eins og reiðarslag. Fyrstu áhrif þess á verk mín voru Ströndin.. . . Á svipaðan hátt og með líkum tilfinningum bygði ég síðan upp Varg í véum. Þetta eru stríðs- bækur, eins og mér var gefið að skrifa þær. Bókin á mörkum stríðs og friðar var Sœlir eru einfaldir . . . Vonbrigði mín geta þeir einir gert sér í hugarlund, sem sjálfir unna jafnrétti og mannúð, hver sem í hlut á. Ef mannkynið falsar eða hverfur frá hugsjón friðarins, sem nú (1941) mega heita fordæmdar um heim gervallan, væri því betra að eyðast. Enda mun það þá eyðast. Það var vonin, vonin, þrátt fyrir alt, sem vann sigur, þegar ég sneri ^oér að því að rita Kirkjuna á fjall- inu. Ég hafði hugsað mér bókina alt öðruvísi. í henni eins og lífinu sjálfu atti ekki að vera nein höfuðpersóna, eoginn „þráður". Hún átti að vera rnynd af lífinu. Þessa mynd ætlaði e§ að gera eins sanna og yfirgrips- mikla og mér var frekast unnt. Hún atti að sýna dýpt tilverunnar, jafn- Vel við einföldustu lífskjör, — og heilagleik. Ég velti fyrir mér fram °S aftur, hvernig þetta mætti verða. sá þegar fram á, að það mundi taka mig mörg ár að skrifa slíka sögu, ef til vill öll mín ár . . . . Einn góðan veðurdag náði ég í fyrstu setninguna, það var löng Setning og sleip eins og áll, en ég slepti ekki tökunum. Mér hafði ver- ið legið á hálsi fyrir það, að ég væri búinn að gleyma íslenskum lands- háttum. Mig hafði aldrei langað til að svara þeim ásökunum öðruvísi en með brosi, en nú var tækifærið. Ég hafði ekki í hyggju að skrifa neina skáldsögu í venjulegu formi. Þetta átti bara að vera „bók“. Hún átti fyrst og fremst að rúma sann- leikann um lífið og tilveruna að svo miklu leyti, sem ég væri megnugur að skynja hann. En svo varð úr þessu leikur. Ljóðlína Jónasar var það eina, sem við átti sem heiti á bókinni. Þetta varð óviljandi skáld- skapur. En var nú þetta sannleik- urinn um lífið? Mér fanst sjálfum, að það væri að minsta kosti brot af honum í bókinni. Undir eins og fyrsta bindið kom út, bar á því, sem síðar hefir verið við að brenna, að menn kölluðu bók- ina sjálfsævisögu. Mótmæli mín gegn því hafa lítið tjóað. Menn hafa þóttst vita betur en höfundur . . . Nú er því ekki að leyna, að allmik- ið úr mínu eigin lífi hefir runnið inn í bókina, — sjálfkrafa, að segja mætti. Eins og hún var fyrirhuguð, hlaut það að fara þannig. Samt verð ég að telja, að bókin, alt á litið, sé fremur skáldsaga en sjálfsævisaga, enda þótt áhrifin frá lífssögu Gorkis séu auðsæ. Finst mér ég hafa góð rök fyrir þeirri skoðun, sem sé þau, að leikur hugans að staðreyndum hljóti altaf að liggja nær skáldskap en raunveruleika“. Sama árið og síðasta bindið af Kirkjunni kom út hélt Gunnar Har- alds Níelssonar fyrirlestur við Há- skólann, er hann kallaði Siðmenn- ing — Siðspilling. Var fyrirlestur-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162

x

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga
https://timarit.is/publication/895

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.